پس از رکود اقتصادی اخیر در دنیا، اخبار مربوط به طرح‌های پانزی و داستان‌های کلاهبرداری با این شیوه، بسیار بیشتر از گذشته در رسانه‌ها شنیده شد. کلاهبرداری‌های چند میلیون دلاری از سرمایه‌گذاران برجسته که از طریق چنین طرح‌هایی به وقوع می‌پیوست، حساسیت‌های زیادی را برانگیخت. همچنین، با بیشتر شدن استفاده از ارزهای دیجیتال، طرح‌های جدید کلاهبرداری که در قالب این ارزها رخ می‌داد، باعث متنوع‌تر شدن روش‌های این کلاهبرداری‌ها شد. منظور از طرح پانزی چیست؟ در این مطلب قصد داریم به معرفی نحوه کار طرح‌های پانزی پرداخته و معروف‌ترین کلاهبرداری‌ها با این شیوه را مطرح کنیم. همچنین، راه‌هایی را که برای تشخیص این نوع کلاهبرداری‌ها وجود دارد، بررسی کرده و در نهایت موضوع پانزی بودن یا نبودن ارزهای دیجیتال را شرح می‌دهیم. تا پایان مقاله همراه ما باشید.
طرح پانزی یک کلاهبرداری در سرمایه‌گذاری است که در آن به مشتریان وعده داده می‌شود که در ازای میزان سرمایه‌گذاری در این طرح، می‌توانند سود زیادی را بدون هیچ ریسکی دریافت کنند. در این طرح کلاهبرداری، از سرمایه‌گذاران دعوت می‌شود که پول خود را در صندوقی قرار دهند و منتظر بازده بالای آن باشند. در حقیقت، در طرح پانزی اصلا سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود. بلکه از اصل سرمایه هر کس یا سرمایه نفرات جدید، سودی به نفرات قبلی پرداخت می‌شود و به همین شکل این روند ادامه پیدا می‌کند تا دیگر نفر جدیدی برای جذب وجود نداشته باشد. بعد از جمع شدن مقدار قابل‌توجهی از سرمایه، این طرح به‌طور کلی از بین می‌رود و فردی که سرمایه‌ها را جمع کرده ناپدید می‌شود.
معمولا برای ایجاد اعتماد و رونق این طرح‌ها، بازه سوددهی کوتاه و نرخ آن بالا است و به نفرات ابتدایی در زمان مقرر پرداخت می‌شود. همین امر باعث می‌شود سرمایه‌گذاران اولیه با توجه به درآمد خوبی که به دست می‌آورند، نفرات دیگری را برای عضویت در این طرح دعوت کرده و به رشد این مسیر کمک کنند.
اصطلاح «طرح پانزی» پس از کلاهبرداری شخصی به نام چارلز پانزی (Charles Ponzi) در سال ۱۹۱۹ ابداع شد. با این حال، اولین نمونه‌های ثبت‌شده از این نوع کلاهبرداری‌های سرمایه‌گذاری را می‌توان از اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی جستجو کرد که در آلمان و ایالات متحده رخ داده است. طرح اصلی چارلز پانزی در سال ۱۹۱۹ معطوف به خدمات پستی ایالات متحده بود. این طرح ابتدا بر اساس خریدوفروش همزمان کوپن‌های بین‌المللی تمبر پستی شکل گرفت، اما خیلی زود پول سرمایه‌گذاران را برای پشتیبانی از پرداخت سود به سرمایه‌گذاران قبلی و خودش استفاده کرد.
چارلز پانزی تحت‌عنوان شرکت خود (Securities Exchange Company)، وعده بازگشت ۵۰ درصد سرمایه در ۴۵ روز یا ۱۰۰ درصد آن در ۹۰ روز را می‌داد. او به‌دلیل موفقیتی که در اجرای این طرح داشت، توانست به‌سرعت سرمایه‌گذاران زیادی را جذب کند. این طرح تا آگوست سال ۱۹۲۰ ادامه داشت تا اینکه روزنامه Boston Post شروع به تحقیق درباره این شرکت کرد. در نتیجه‌ی تحقیقات، آقای پانزی در ۱۲ آگوست ۱۹۲۰ توسط مقامات فدرال دستگیر شده و به چندین فقره کلاهبرداری متهم شد.
طرح پانزی ادعا می‌کند که یک فرصت سرمایه‌گذاری است، اما در واقع هیچ نوعی از سرمایه‌گذاری در آن اتفاق نمی‌افتد. اغلب اوقات افرادی که این طرح را ایجاد می‌کنند، می‌گویند کسب‌وکار آن‌ها سرمایه‌گذاری در چیزی است که نمی‌توان به‌راحتی توضیح داد. در واقع این کسب‌وکارها قانونی نیستند و هیچ سندی برای سرمایه‌گذاران وجود ندارد که سرنوشت پول آن‌ها را مشخص کند. یک طرح پانزی از پول سرمایه‌گذاری‌شده توسط شرکت‌کنندگان جدید برای پرداخت سود و اصل پول نفرات قبلی استفاده می‌کند. به همین دلیل، جذب سرمایه‌گذار جدید باید به‌طور دائم ادامه داشته باشد. اگر این روند متوقف شود، دیگر پرداخت پول نفرات موجود غیرممکن است. در نهایت با پایان یافتن استقبال افراد جدید برای سرمایه‌گذاری، این طرح از بین خواهد رفت و کلاهبردار با سرمایه‌های جمع‌شده، ناپدید می‌شود.
نحوه کار طرح پانزی چگونه است؟
در این طرح برای جذب مردم، به آن‌ها وعده سودهای هنگفت داده می‌شود که در ابتدا امکان‌پذیر است. این موفقیت اولیه، باعث جلب‌نظر سرمایه‌گذاران جدید شده و چرخه دریافت سرمایه جدید و پرداخت سودهای قبلی را به جریان می‌اندازد. اگر سه اتفاق زیر رخ دهد، یک طرح پانزی موفق به نظر می‌رسد:
از ابتدای پدید آمدن طرح پانزی، پروژه‌های کلاهبردارانه زیادی از این طرح استفاده کردند و تا سال‌های سال میلیون‌ها دلار از سرمایه مردم را بالا کشیدند. در ادامه به چند پروژه معروف پانزی اشاره می‌کنیم:
بیشتر طرح‌های پانزی دارای ویژگی‌های مشترکی هستند. برای تشخیص طرح‌های پانزی باید دنبال این علائم هشداردهنده باشید:
بسیاری از افراد طرح‌های پانزی را با طرح‌های هرمی کاملا یکسان می‌دانند. با ابن حال، این دو طرح با وجود شباهت‌هایی که دارند، کاملا یکسان نیستند. اگر به سازمان و متدولوژی پشت یک طرح پانزی توجه کنید، مطمئنا یک ساختار مثلثی دارد. طراح این طرح پانزی در بالاترین جایگاه قرار دارد و در پله‌های پایین‌تر سرمایه‌گذاران به‌ترتیب اضافه می‌شوند. با این وجود، تفاوت‌های اساسی بین نحوه اجرای طرح‌های کلاسیک هرمی و طرح‌های پانزی وجود دارد. تفاوت اصلی بین طرح هرمی و طرح پانزی این است که در طرح پانزی، تنها از شما خواسته می‌شود که روی چیزی سرمایه‌گذاری کنید و هیچ اقدام دیگری لازم نیست انجام دهید. اما در یک شرکت هرمی شما باید فعالیت بیشتری داشته باشید و خودتان پول به دست آورید. همچنین با جذب افراد جدید، مبلغی از سود آن‌ها به شما خواهد رسید.
این تفاوت شاید اندک به نظر برسد، اما نکته قابل‌توجه این است که برخلاف برنامه‌های هرمی، طرح‌های پانزی همیشه غیرقانونی هستند. برخی از مشاغل مشروع پیرامون ایده هرمی وجود دارند، ولی ماهیت طرح پانزی لزوما متکی به کلاهبرداری است. با این وجود، برخی از افراد همچنان از این دو واژه به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند.
تفاوت طرح پانزی و هرمی چیست؟
برخی اعتقاد دارند که بیت کوین یک طرح پانزی بزرگ است، اما این موضوع درست نیست. بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که امنیت آن توسط الگوریتم‌های ریاضی و رمزنگاری تأمین می‌شود و می‌توان از آن برای خرید کالا‌ها و خدمات استفاده کرد. در مورد این ارز دیجیتال، هیچ تضمینی برای سوددهی در بازه زمانی مشخصی وجود ندارد. همچنین، بازپس‌گیری ارز دیجیتال یا تبدیل آن به ارزی دیگر، در هر لحظه امکان‌پذیر است. پس با این ویژگی‌ها، بیت کوین و ارزهای دیجیتال در حالت کلی نمی‌توانند یک طرح پانزی باشند. درست مثل پول عادی، رمز ارزها هم می‌توانند برای طرح‌های پانزی یا سایر فعالیت‌های غیرقانونی مورد استفاده قرار بگیرند. اما این به‌معنای پانزی بودن این ارزها نیست.
ارزهای دیجیتال به‌دلیل ویژگی‌هایی مثل دشوار بودن رهگیری تراکنش‌ها، عدم محدودیت جغرافیایی و عدم نیاز به شناسایی دقیق کاربران، بستر خوبی برای پیاده‌سازی و اجرای طرح‌های کلاهبرداری است. امروزه، طرح‌های پانزی هم معمولا از این موقعیت برای ایجاد طرح کلاهبرداری خود استفاده می‌کنند. در اینجا چند مورد از طرح‌های پانزی مربوط به ارزهای دیجیتال را معرفی می‌کنیم:
همچنین شیوه‌های کلاهبرداری دیگری هم در حوزه ارزهای دیجیتال قابل‌انجام است که گرفتار نشدن در آن‌ها نیازمند دقت‌نظر برای ورود به بخش‌های مختلف بازار ارزهای دیجیتال است.
معمولا افرادی که در ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده یا در عرضه اولیه سکه (ICO) شرکت می‌کنند، نگران دو چیز هستند. مورد اول، بازگشت سرمایه (ROI) که نشان‌دهنده سود نهایی حاصل از سرمایه‌گذاری اولیه است و نگرانی بعدی به میزان ریسک سرمایه‌گذاری ارتباط دارد. زمانی‌که میزان ریسک خیلی بالا باشد، احتمال از دست رفتن تمام یا بخشی از سرمایه وجود دارد که منجر به ROI منفی می‌شود. به‌طور طبیعی هرکدام از سرمایه‌گذاری‌ها، دارای درجاتی از خطر است. با این حال، در مواردی که سرمایه‌گذار به‌طور غیرمنتظره درگیر طرح‌های پانزی یا هرمی می‌شود، این ریسک افزایش می‌یابد. بنابراین، توانایی شناسایی این طرح‌ها و درک نحوه عملکرد آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در این مقاله از آکادمی رمز ارز سعی کردیم اطلاعات مناسبی درمورد طرح‌های پانزی و ویژگی‌های آن به شما ارائه دهیم. اگر تجربه یا سوالی درباره این موضوع دارید، در قسمت نظرات، با ما در میان بگذارید.
سایت خبری و آموزشی ارز دیجیتال
آدرس : تهران – میدان اقدسیه – باغ لارک – ساختمان هاردتک
شماره تماس : 02126123312
