طرح پانزی یک کلاهبرداری سرمایهگذاری است که با وجوه جمعآوری شده از سرمایهگذاران جدید، بازدهی را برای سرمایهگذاران قبلی فراهم میکند.
از سال 2016 که بازار دنیای کریپتو شهرت یافت، شاهد افزایش روز افزون طرحهای پانزی بودهایم. بسیاری از برنامههای سرمایهگذاری مشکوک، به گونهای طراحی شدهاند که از هیاهوی رونق ارزهای دیجیتال، برای فریب سرمایهگذاران استفاده کنند. طرح پانزی عمدتاً به دلیل ماهیت غیرمتمرکز فناوری بلاکچین در دنیای کریپتو و ارز دیجیتال شایع شده است، کریپتو به کلاهبرداران این امکان را میدهد تا مقامات پولی متمرکز را دور بزنند. زیرا در غیر این صورت تراکنشهای مشکوک علامتگذاری یا مسدود میشوند.
ماهیت تغییرناپذیر سیستمهای بلاک چین که نقل و انتقالات وجوه را برگشتناپذیر میسازد، در اینجا به نفع کلاهبرداران کار کرده و بازگرداندن پول قربانیان پانزی را سختتر میکند. اما شاید بپرسید که اصلاً پانزی چیست؟ اگر مشتاقید که در مورد طرح پانزی در ارز دیجیتال و چگونگی عملکرد آن بیشتر بدانید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
طرح پانزی یک کلاهبرداری سرمایهگذاری است که با وجوه جمعآوری شده از سرمایهگذاران جدید، پول سرمایهگذاران قبلی را پرداخت میکند. سازماندهندگان طرح پانزی اغلب قول میدهند که با سرمایهگذاری پول شما یک بازدهی بالا با ریسک کم یا بدون ریسک ایجاد خواهند کرد. اما در بسیاری از طرحهای پانزی، کلاهبرداران پول را سرمایهگذاری نمیکنند، بلکه آن را به کسانی میپردازند که زودتر سرمایهگذاری کردهاند و ممکن است مقداری را هم برای خود نگه دارند.
طرحهای پانزی برگرفته از نام چارلز پانزی نامگذاری شدهاند. در دهه 1920، پانزی به سرمایهگذاران قول داد که در عرض چند ماه 50 درصد بازدهی را برای آنچه که ادعا میکرد سرمایهگذاری در کوپنهای پستی بینالمللی بود، به سرمایهگذاران بدهد. اما در واقع پانزی از سرمایه سرمایهگذاران جدید برای پرداخت «بازده» جعلی به سرمایه گذاران قبلی استفاده میکرد.
در آگوست 1919 چارلز پانزی در بوستون از یکی از آشنایان خود در ایتالیا یک کوپن پستی بینالمللی دریافت کرد. این کوپنها برای انجام معاملات کوچک بینالمللی ایجاد شده بودند. دریافتکنندگان چنین کوپنهایی میتوانستند آنها را در اداره پست محلی خود برای تمبر زدن مبادله کنند.
پانزی متوجه شد کوپنی که از ایتالیا دریافت کرده در اسپانیا خریداری شده و دلیل این امر، پایین بودن استثنایی قیمتش در اسپانیا است. در واقع، هزینه کوپن پستی بینالمللی در اسپانیا، با توجه به نرخ کنونی مبادله بین پزوتا (واحد پول اسپانیا قبل از یورو) اسپانیا و دلار آمریکا، تنها یک ششم ارزش تمبرهای پستی ایالات متحده بود که میتوانست با آن در ایالات متحده معامله شود. یک فرصت فوق العاده برای تجارت آربیتاژ!
پانزی یک طرح درآمد هنگفت را پیشبینی کرد که در آن وجوه دلاری به پزوتای اسپانیایی تبدیل میشد تا از آن برای خرید کوپنهای پستی بینالمللی جهت ارسال به ایالات متحده، بازخرید در تمبرهای پستی و فروش مجدد استفاده شود.
پانزی دلار را راهگشایی به سوی سودهای سریع و نامحدود میدید. مشکل این طرح این بود که اگر کسی شروع به سوء استفاده از اختلاف قیمتهای کوپنهای پستی بینالمللی در کشورهای مختلف میکرد، مغایرتها اصلاح میشد و فرصت سود از بین میرفت.
بنابراین شرکتی را برای بهرهبرداری از فرصت سود در کوپنهای پستی بینالمللی تأسیس کرد. نام آن را The Security and Exchange Company گذاشت. کمیسیون امنیت و مبادلات (SEC) تا سال 1930 تأسیس نشده بود، بنابراین پانزی با دادن نامی شبیه به یک آژانس فدرال سعی در گمراه کردن سرمایهگذاران بالقوه شرکتش را نداشت.
پانزی فراخوانی را منتشر کرد که به سرمایهگذاران بازدهی 40 درصدی در نود روز را وعده میداد. از آنجایی که نرخ بهره رایج پنج درصد در سال بود، این پیشنهاد بسیار جذاب به نظر میرسید. تبلیغات پانزی عمدتاً به جامعه مهاجران شمال بوستون رسید. جامعهای که خود پانزی نیز بخشی از آن بود.
سرمایهگذاری در طرح پانزی در مقادیر کم در ژانویه 1920 آغاز شد. سپس پانزی نرخ بازدهی وعده داده شده را به 100 درصد در اسکناسهای نود روزه و 50 درصد در اسکناسهای چهل و پنج روزه افزایش داد. در فوریه جریان نقدینگی شدت یافت. او شش منشی داشت که دائماً کار میکردند تا همه پول را بگیرند. پانزی پول را در یک بانک پسانداز مشترک سپردهگذاری کرد. بانک پس انداز مشترک، مانند یک اتحادیه اعتباری است که سپردهگذاران در واقع سهام سازمان را خریداری میکنند. پانزی به زودی سپرده گذار/ سهامدار اصلی بانک شد و خود را به عنوان رئیس بانک منسوب کرد.
پانزی سرگرم رسیدگی به پول، به دست آوردن املاک و لذت بردن از زندگی لاکچری بود. او آنقدر مشغول این کارها بود که حتی به خود زحمت سوء استفاده از اختلاف قیمت کوپنهای پستی بینالمللی را نمیداد. تنها سودی که سازمان او کسب میکرد، سود پنج درصدی سپردههای بانکی بود.
در جولای 1920، بوستون پست مقالهای منتشر کرد که نشان میداد این طرح از نظر مالی امکانپذیر نیست و کوپنهای پستی بینالمللی به اندازه کافی فروخته نشدهاند تا پانزی بتواند بازدههایی را که وعده داده بود، بپردازد.
برخی از سرمایهگذاران سراغ پانزی آمدند تا پول خود را از طرح او خارج کنند. پول آنها با چکهای نوشته شده در هانوفر تراست بانک پرداخت شد، بانکی که خود پانزی کنترلش را به دست داشت. با این حال پانزی بسیاری را متقاعد کرد که مقاله بوستون پست، نامربوط است زیرا او یک طرح مخفی دیگر برای کسب درآمد دارد که بهتر از طرح کوپن پستی بینالمللی عمل میکند. پانزی به قدری متقاعد کننده بود که به جای اجرای شرکت امنیت و مبادلات، سود خالص دویست هزار دلاری وعده میداد.
اما در نهایت پانزی به جرم سرقت و کلاهبرداری از طریق نامههای پستی متهم و دستگیر شد. او در دفاعیهاش گفت که همه مشکلات او از این واقعیت نشأت میگیرید که ثروتمندان سعی دارند او را به دلیل فرصت دادن به «قشر ضعیفتر» تنبیه کنند تا نرخ سود بالایی داشته باشند. پانزی به زندان رفت، اما پس از سه سال و نیم به شکل مشروط آزاد شد.
زمانی که پانزی در آزادی مشروط بود، دوباره بازداشت شد. او سپس با وثیقه پرداختی از بازداشت در آمد و با نام دیگری به فلوریدا رفت. در فلوریدا او دوباره به دلیل کلاهبرداری املاک و مستغلات که در آن وعده بازگشت 200 درصدی در شصت روز را میداد، به زندان فرستاده شد. البته به قید وثیقه آزاد، دوباره دستگیر و به زندان ماساچوست تحویل داده شد. در آنجا به مدت هفت سال، زندان را از سر گذراند. پس از آزادی از زندان، دولت، او را به ایتالیا دیپورت کرد. او در ایتالیا در شرکت هواپیمایی ایتالیایی آلیتالیا مشغول به کار شد و در شعبه ریودوژانیرو فعالیت میکرد. تا اینکه این شرکت هواپیمایی در طول جنگ جهانی دوم، مجبور شد تا بخش برزیل خود را تعطیل کند. چارلز پانزی مشاغل مختلفی مانند تدریس زبان انگلیسی را امتحان کرد، اما موفق نبود. او در یک بخش خیریه در ریودوژانیرو درگذشت.
مبلغین طرح پانزی با وعده بازدهی بالا مردم را متقاعد میکنند که پولشان را سرمایهگذاری کنند. دعوتکننده از پول سرمایهگذاری شده برای پرداخت بازده استفاده میکند. سرمایهگذار فکر میکند که بازده وعده داده شده را میگیرید و اصلاً مشکوک نیست که شاید چیزی اشتباه باشد.
سرمایهگذاران اغلب دوستان و همکاران خود را نیز تشویق به سرمایهگذاری میکنند. آغازکنندگان طرح پانزی میتوانند گروههای اجتماعی مانند کلیساها را برای یافتن قربانیان هدف قرار دهند. طرحهای پانزی میتواند صدها قربانی داشته باشد.
طرح پانزی بدون شک یک کلاهبرداری سرمایهگذاری متقلبانه است که نرخ بازدهی بالا با ریسک کمی را برای سرمایهگذاران نوید میدهد. طرحهای پانزی با وجوه جمعآوری شده از سرمایهگذاران جدید به سرمایهگذاران قبلیاش سود جعلی پرداخت میکند. به شکل کلی هیچ سرمایهگذاری واقعی وجود ندارد. مروجین طرح پانزی از پول سپرده شده توسط سرمایهگذاران اولیه برای پرداخت اولین «سود سهام» استفاده میکنند. سپس سرمایهگذاران با احساس امنیت بیشتر، تصمیم میگیرند بیشتر سرمایهگذاری کنند.
طرح های پانزی با درآمد ناچیز یا در کل بدون درآمد قانونی، برای بقای خود به جریان دائمی پول جدید نیاز دارند. وقتی جذب سرمایهگذاران جدید سخت میشود، یا زمانی که تعداد زیادی از سرمایهگذاران موجود نقدینگی میکنند، فروپاشی چنین طرحهایی بیشتر خواهد شد. بسیاری از طرح های پانزی ویژگیهای مشترکی دارند. به دنبال این علائم هشدار دهنده باشید.
هر سرمایهگذاری بدون شک درجاتی از ریسک را به همراه دارد و سرمایهگذاریهایی که بازده بالاتری را به همراه دارند، معمولاً ریسک بیشتری را شامل میشوند. پس نسبت به هر فرصت سرمایهگذاری «تضمین شده» بسیار مشکوک باشید.
سرمایهگذاریها نوسان دارند و به مرور زمان بالا و پایین میروند. در مورد سرمایهگذاری که به طور منظم، بدون توجه به شرایط کلی بازار، بازده مثبت ایجاد میکند، شک داشته باشید.
طرحهای پانزی معمولاً دلیل بازدهی بالا با حداقل ریسک را، استراتژیهای معاملاتی پیچیده معرفی میکنند. درک بسیاری از استراتژیهای رشد مشخص شده آنها معمولاً سخت است و این موضوع، عمداً برای جلوگیری از بررسی دقیق توسط سرمایهگذار، انجام میشود.
طرح Bitconnect Ponzi که در سال 2016 رونمایی شد نمونهای از طرح پانزی است که از این تاکتیک برای فریب سرمایهگذاران استفاده میکرد. اپراتورها، سرمایهگذاران را تشویق میکردند تا سکههای BCC بخرند و آنها را روی پلتفرم قفل کنند تا به نرمافزار وامدهی «پیچیدهشان» برای معامله وجوه اجازه دهد. این پلتفرم ادعا کرد که بازدهی ماهانه تا 120 درصد را ارائه خواهد داد.
ویتالیک بوترین، یکی از بنیانگذاران اتریوم، جزو اولین چهرههای قابل توجهی بود که زنگ خطر را در این پروژه به صدا درآورد. این طرح توسط مقامات ایالات متحده و بریتانیا لغو و به عنوان یک طرح پانزی اعلام شد. بسته شدن آن در سال 2018 کاهش قیمت BCC و میلیاردها دلار ضرر را در پی داشت.
اگر پرداختی دریافت نکردید یا در برداشت مشکل دارید، مشکوک باشید. مروجین طرح پانزی گاهی اوقات سعی دارند برای ماندن سرمایه شرکتکنندگان، با ارائه وعده بازدهی بالاتر، از نقد کردن پولشان جلوگیری کنند.
طرحهای پانزی معمولاً شامل سرمایهگذاریهایی است که در SEC یا دفاتر تنظیمکننده ایالتی ثبت نشدهاند. ثبت نام مهم است زیرا امکان دسترسی سرمایهگذاران به اطلاعات مربوط به مدیریت، محصولات، خدمات و امور مالی شرکت را فراهم میکند.
طرح هرمی یک مدل کسب و کار است که به جای تأمین سرمایهگذاری یا فروش محصولات، اعضا را از طریق وعده پرداختها یا خدمات برای ثبت نام دیگران در این طرح، جذب میکند. با افزایش چند برابری استخدام، استخدام جدیدتر به سرعت تبدیل به امری غیرممکن میشود و اکثر اعضا قادر به کسب سود نیستند. به این ترتیب، طرحهای هرمی ناپایدار و اغلب غیرقانونی هستند.
مهمترین شباهت بین طرحهای هرمی و پانزی این است که هر دوی این روشها غیرقانونی هستند و هر دو کلاهبرداری زمانی که سرمایهگذاران یا سرمایهگذاریهای کافی وارد نشوند، منحل خواهند شد.
تفاوت بین این دو روش کلاهبرداری، در نحوه ورود پول است. یک طرح هرمی در درجه اول به تعداد افراد و پول درگیر متکی است، در حالی که طرح پانزی بیشتر بر سرمایهگذاریهای وارد شده تمرکز دارد تا شرکتکنندگان جدید.
کلاهبرداران طرح پانزی گاهی اوقات پلتفرمهای تجارت ارزهای دیجیتال جعلی یا نسخههای جعلی کیف پولهای رمزنگاری رسمی را برای فریب قربانیان ناآگاه ایجاد میکنند. این وبسایتهای جعلی معمولاً نامهای دامنه مشابه با تفاوتی بسیار ناچیز از سایتهای رسمی دارند. آنها بسیار شبیه به سایتهای قانونی هستند و چنین چیزی تشخیص تفاوت را بسیار دشوار میکند. طراحان پانزی در ارزهای دیجیتال معمولاً به چند روش عمل میکنند.
استخراج ابری به شرکتهایی اطلاق میشود که به شما اجازه میدهند در ازای دریافت هزینه ثابت و سهمی از درآمدی که ظاهراً به دست خواهید آورد، سختافزار ماینینگ را اجاره کنید. در تئوری، این ویژگی به افراد امکان میدهد بدون خرید سختافزار گرانقیمت ماینینگ، از راه دور استخراج کنند. با این حال، بسیاری از شرکتهای استخراج ابری، کلاهبردار یا در خوشبینانهترین حالت، بدون سوددهی هستند، به این ترتیب که شما در نهایت پول خود را از دست میدهید یا کمتر از آنچه گفته میشد، درآمد کسب میکنید.
فروش توکنهای بیارزش غالباً به تنهایی، یک طرح پانزی محسوب نمیشود، اما میتوانند مکملی برای طرحهای کلاهبرداری پانزی باشند. کلاهبرداران در این روش ابتدا در قالب بیت کوین یا ارزهای دیجیتال معتبر پول زیادی از مردم دریافت میکنند تا سودهای تضمینی به آنها برگردانند. اما در نهایت، این سود را با توکنی که خودشان ساختهاند و هیچ ارزشی ندارد، میپردازند و این امیدواری را به مردم میدهند که قیمت آن در آینده افزایش خواهد یافت.
رباتهای تلگرامی از دیگر طرحهای کلاهبرداری هستند که بدون هیچ سرمایهگذاری و فعالیتی برای سازندگان خود پول میسازند. نحوه کار این رباتها معمولاً به شرح زیر است: کاربر در ربات عضو میشود و مقداری الماس برای شروع کار هدیه میگیرد. با آن الماسها میشود دستگاههای استخراج مجازی در ربات خریداری کرد تا بهاصطلاح بیت کوین استخراج کنند. برای بهدستآوردن الماسهای بیشتر یا باید با استفاده از لینک عضوگیری، دوستان خود را دعوت کنید، یا با استفاده از بیت کوین، الماس بخرید.
اما در این رباتهای تلگرامی عملاً هیچگونه استخراجی انجام نمیشود و تنها کاربران را برای خرید بیشتر الماس مجاب به پرداخت بیت کوین میکند. کاربرانی هم که روش عضوگیری را انتخاب میکنند در نهایت برای برداشت مبالغ استخراج شده پیامی را دریافت میکنند مبنی بر اینکه زیرمجموعه شما حتماً باید با بیت کوین الماس خریده باشد. به این ترتیب برای دریافت سودها حتماً باید زیرمجموعه خرید انجام دهد.
نوع دیگر از طرحهای پانزی در ارزهای دیجیتالی، وبسایتهایی هستند که ادعا میکنند پول سرمایهگذاران را در بازارهای خارجی املاک، خودرو، بورس، انرژی و یا هر چیز دیگری سرمایهگذاری میکنند، اما کاری جز پرداخت سود با پول سرمایهگذاران جدیدتر انجام نمیشود. بعضی از پروژههای کلاهبرداری هم ممکن است ادعا کنند که یک ربات تریدر پیشرفته دارند که در بازارهای مالی، معامله انجام میدهد و سود تضمینی پرداخت میکند. اما در واقع رباتی در کار نیست و همهچیز دروغ است.
در اینجا فهرستی از سایتهای سرمایهگذاری کلاهبردارانه و پانزی را معرفی میکنیم، که فعالیت خود را در قالبهای مختلف ارائه میکنند. با توجه به تجارب افرادی که از این سایت ها استفاده کردهاند، اغلب صاحبان این سایتها، کلاهبردار و از کشورهایی مثل هند، پاکستان و مالزی هستند. این افراد فقط یک دامنه ثبت میکنند و در پشت پرده سایت خود عملاً هیچ کاری انجام نمیدهند. زمانی که ورودیها و خروجیهایشان به صفر برسد، سایت کلا بسته شده و سرمایه مشتریانی که سودهای خود را برداشت نکردهاند، به باد خواهد رفت.
این سایت فعالیت خود را در قالب استخراج ارزهای دیجیتال بیان میکرد و چند ماهی بیشتر فعال نبود. با توجه به ویدئوی معرفیش میتوان اینگونه استنباط کرد که مدیر سایت از یک کشور آفریقایی مثل نیجریه بوده است. هنگام معرفی سایت، ادعا میشد که حتی بدون سرمایهگذاری هم میتوان در این سایت کسب درآمد کرد. یعنی شما افرادی را معرفی میکنید و درقبال سرمایهگذاری آنها به شما پاداش داده میشود.
good.pn فعالیت خود را قالب شرکتهای هرمی و بازاریابی شبکهای آغاز کرد و در حال حاضر نیز فعال است. دقت کنید در هر سرمایهگذاری اگر شاهد دریافت سود نجومی بدون کوچکترین تلاشی بودید، احتمالاً با یک طرح پانزی طرف هستید. در این سایت ادعا شده بازاریابی شبکهای است و شما در ازای معرفی دوستان و خرید کالا سود دریافت میکنید، اما حتی بدون فروش محصولات نیز سود شما پرداخت میشود! این یعنی بازی با پول تا زمان جذب سرمایهگذار جدید، ادامه دارد.
این سایت نیز ادعا میکند پلتفرمی برای استخراج ترون است. در حالی که استیک ترون تنها از سایت ترون لینک و سایر صرافیهایهایی که امکان استیک را برای مشتریانشان فراهم کردهاند، امکانپذیر خواهد بود.
سایت کلمبوس تیک یکی از سایتهای پانزی معروف در ایران بود که قربانیان بسیار زیادی گرفت. این سایت روزانه در ازای هر 40 دلار به سرمایهگذاران 2 دلار سود پرداخت میکرد. افراد جامعه مخصوصا جوانان به امید کسب درآمد دلاری درگیر این سایتهای پانزی میشوند.
این یک شرکت پانزی بود و در قالب بازاریابی شبکهای و هرمی فعالیت میکرد و در نهایت بسته شد.
تیمون یک سایت تجارت الکترونیک است که به ازای 100 دلار 8 دلار سود پرداخت میکند. با اینکه کاربران زیادی از آن به سود رسیدند، کاربران زیادی نیز بودهاند که سرمایهگذاری کلان کردند و حساب آنها یکباره بسته شد.
برخی سایتها و شرکتها به شما وعده میدهند که با عضویت در آنها، بدون هیچ سرمایهگذاری، ثروتمند میشوید. این گونه شرکتها اغلب قصد فریب کاربران را دارند و به دنبال سرمایهگذار بیشتر و در نتیجه کلاهبرداری کلانتر هستند. برخی از شرکتها و سایتهای دیگر هم وجود دارند که در ابتدا قصد کلاهبرداری ندارند ولی بدلیل عدم سودآوری و شرایط اقتصادی نامناسب از پرداخت به کاربران خود امنتاع میورزند. فهرست این گونه شرکتها بسیار طولانی است که ما تعدادی از آنها را به شما معرفی میکنیم:
استخراج ترون از طریق اثبات سهام امکانپذیر است و با استفاده از سایت ترون اسکن انجام میشود. تنها با این روش میتوان این ارز دیجیتالی را استخراج کرد. در این بین سایتهای پانزی زیادی با وعده استخراج ترون شکل گرفتهاند و ادعا میکنند مشتریان با سپرده گذاری، مقدار زیادی ترون استخراج خواهند کرد.
این شرکتها پانزی هستند و به مشتریانی که در همان ابتدا ثبتنام و سرمایهگذاری کردهاند، ترون داده میشود. این چرخه ادامه پیدا میکند و با پول تازه واردها، ترونهای پاداش مشتریان قدیمی داده میشود. ولی بعد از این که شرکت اشباع شد و دیگر جذب مشتری ندارد، طبق معمول و مانند سایر سایتهای پانزی منحل میشود.
اتریوم پس از بیت کوین معتبرترین ارز دیجیتال در جهان است. این ارز نیز از طریق اثبات کار، قابل استخراج بوده و به سختافزارهای قدرتمند جهت ماینینگ نیاز دارد. استخراج اتریوم به هیچ وجه کلاهبرداری و پانزی محسوب نمیشود، اما با توجه به نوع استخراج و استفاده از آن برای برداشت و واریز وجه، میتواند بستری برای کلاهبرداری باشد. امروزه شرکتهای ماینینگ زیادی در جهان وجود دارند که با خرید دستگاههای ماینینگ، فرآیند استخراج اتریوم را انجام میدهند و از طرفی، اقدام به جذب سرمایهگذار میکنند. به این صورت که فرد بجای خرید دستگاه ماینینگ و استخراج ارز، سرمایه خود را در اختیار شرکت قرار داده و شرکت با پول فرد، ماینر میخرد و استخراج را برای او انجام میدهد. سود حاصل از آن به نسبت مشخصی بین شرکت و فرد تقسیم میشود.
حال برخی شرکتهای پانزی و کلاهبردار نیز بیکار نمینشینند. به این صورت که با راهاندازی یک وبسایت یا چنل، ادعا میکنند که شرکت ماینینگ هستند و فعالیت اصلیشان استخراج ارز دیجیتال است. از سرمایهگذاران میخواهند سرمایهشان را در اختیار آنها قرار دهند تا برایشان ارز (اغلب بیت کوین و اتریوم) استخراج کنند.
در صورتی که عملا هیچ استخراجی در کار نیست. چنین سایتهایی پانزی هستند و سودهای نجومی و نامتعارف مشتریان از پول سرمایهگذاران جدیدتر پرداخت میشود و بعد از مدتی شرکت اعلام ورشکستگی میکند یا سایت به کل حذف میشود.
یونیک فاینانس نام یک کلاهبرداری پانزی در ایران است که با الگوگیری از کلاهبرداری دیگری صورت گرفت که توسط سینا استوی با BRG اتفاق افتاده بود. این بار فردی به نام نیما طبری فرد توانست با توکن UNQT و با سوء استفاده از مشکلات اقتصادی و تمایل جوانان برای دستیابی به سود سریع، بسیاری را فریب دهد. Unique Finance Token بهعنوان ابزاری برای فریب کاربران با وبسایتها و اسناد جعلی، جهت خرید یک توکن فهرست نشده در سایتهای رمزنگاری قانونی استفاده میشد.
یونیک فایننس و نیما طبری فرد سابقه طولانی در کلاهبرداریهای مالی دارند که با مدیریت پرتفولیو جهانی آغاز شد و از سال 2017 گزینه سرمایهگذاری در یک سهام آمریکایی را به ایرانیان پیشنهاد داد. این پروژه در آن زمان برای کسانی که به دنبال تضمین امنیت پسانداز خود در بازار پرتورم و تحریم شده ایران بودند، بسیار جذاب به نظر میرسید.
اما پس از گذشت زمان کوتاهی، شکایت مردم از عدم دسترسی به وجوهی که به ظاهر سرمایهگذاری کرده بودند، آغاز شد. مدیریت پورتفولیو جهانی بیسر و صدا از کانون توجه ناپدید شد و از دامنه قبلیشان یعنی uniquefinance.org به unique.finance تغییر نام داد. در صفحه about us اطلاعات جعلی در مورد مدیران شرکت قید شده است و هیچ اطلاعات تماس یا ثبت قانونی یا آدرسی در جایی یافت نمیشود.
ایرانیان در زمینه ارز دیجیتال بسیار فعال هستند و از طریق صرافیهای خارجی و ایرانی به بازار ارز دیجیتال متصل میشوند. پس تعجبی ندارد اگر کسانی با استفاده از یک طرح پانزی و قرار گرفتن در ابتدای یک مجموعه مبتنی بر ارز دیجیتال، سرمایه خود را چند برابر کنند.
معمولاً کسانی جذب میشوند که به عینه دریافت سود نجومی دوستان خود و برداشت آنها را دیدهاند. متأسفانه در اکثر مواقع، فرد بعد از چند ماه و مشاهده پرداختهای دقیق و مکرر شرکت اطمینان و اعتماد لازم را پیدا میکند و به دلیل طمع زیاد پول بیشتری در طرح وارد خواهد کرد و حتی سودهایش را نیز برداشت نمیکند تا به اصطلاح، سود مرکب نصیبش شود. به این ترتیب که سودشان به سرمایه اصلی افزوده شده و سود بیشتری دریافت میکنند.
اما در واقع میزان ماندگاری سرمایه مشتریان بستگی به تعداد ماههایی دارد که شرکت دوام میآورد و زمانی که شرکت اشباع شد و لیدرها احساس کنند، تعداد سرمایه جذب شده رشد چندانی ندارد، به یک باره سایت بسته میشود و داراییهای برداشت نشده مشتریان نیز در اختیار لیدرها و مالکان سایت قرار خواهد گرفت.
مقالات زیادی توسط سازمانهای اف بی ای (FBI)، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) و سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) در مورد جلوگیری از کلاهبرداری طرح پانزی منتشر شده است. برخی از مهمترین توصیههای این سازمانها عبارتند از:
با درآمد ناچیز یا بدون درآمد قانونی، طرحهای پانزی برای بقای خود نیاز به جریان دائمی پول جدید دارند. وقتی جذب سرمایهگذاران جدید سخت شود، یا زمانی که تعداد زیادی از سرمایهگذاران موجود نقدینگی کنند، فروپاشی طرحهای پانزی آغاز خواهد شد.
به شکل کلی هر دو طرحهای پانزی و هرمی در نهایت زمانی به پایان میرسند که سیل سرمایهگذاران جدید خشک میشود و پول کافی برای دور زدن وجود ندارد.
در ادامه به مرور برخی سوالات متدوال درباره طرح پانزی ارز دیجیتال خواهیم پرداخت.
طرح پانزی یک کلاهبرداری سرمایهگذاری متقلبانه است که با پول گرفته شده از سرمایهگذاران بعدی، بازدهی را برای سرمایهگذاران قبلی فراهم میکند.
مروجین طرح پانزی با وعده بازدهی بالا، مردم را متقاعد به سرمایهگذاری میکنند. سپس از پول سرمایهگذاری شده برای پرداخت بازده استفاده خواهند کرد. سرمایهگذار بر این باور است که بازده وعده داده شده را میگیرد و مشکوک نیست که چیزی اشتباه باشد. به این ترتیب اغلب دوستان و همکاران خود را نیز تشویق به سرمایهگذاری میکند.
مشتریانی که با برنامهریز مالی، حسابدار، مشاور سرمایهگذاری یا کارگزار خود درگیر فعالیتهای تجاری قانونی هستند، اعضای وابسته به مجامع مذهبی یا سازمانهای تبلیغاتی از اهداف اصلی طرحهای پانزی هستند.
باید در نظر داشت که طرحهای پانزی میتوانند با متقاعد کردن اکثر شرکتکنندگان موجود برای سرمایهگذاری مجدد پول خود، تقریباً برای مدت نامحدودی تحت شرایط مناسب بازار، با تعداد نسبتاً کمی از شرکتکنندگان جدید، دوام بیاورند. اما این اتفاق به ندرت پیش میآید و در غالب مواقع طرح از سرمایهگذار اشباع میشود و معمولاً پس از یکی دو سال منحل خواهد شد.
بهانههای مربوط به از دست دادن مدارک، اشتباهات یا استراتژیهای مخفیانه، از علایم یک طرح پانزی هستند. بیشتر موارد تقلب در سرمایهگذاری شامل سرمایهگذاریهایی است که ثبت نشدهاند. بسیاری از طرحهای پانزی شرکتهای ثبتنشده و/یا افراد بدون مجوز هستند.
مطالبی که در بالا خواندید را جدی بگیرید و اگر خودتان یا کسی از دوستانتان، با این علایم سرمایهگذاری کردهاید، موضوع را به مراجع قانونی گزارش دهید یا حداقل پولتان را پس بگیرید. همچنین مراقب ترفندهای فروش تهاجمی مانند فشار برای خرید فوری و تاکتیکهای متقاعد کننده مانند سمینارهای سرمایهگذاری با یک وعده غذایی رایگان باشید. جهت تصمیمگیری برای سرمایهگذاری حسابی زمان بگذارید و تا وقتی که مطمئن نیستید، فروشنده دارای مجوز و ثبت نام است، پولی ندهید.
اگر هماکنون درگیر یک یا چند سرمایهگذاری هستید و مشکلی در دریافت سود دارید یا تحت فشارید که سرمایهگذاریهای خود را گسترش دهید، باید مشکوک باشید. مروجین طرح پانزی گاهی اوقات سعی میکنند با ارائه بازدهی بالاتر برای ماندن در سرمایهگذاری، از نقد کردن پول توسط سرمایهگذاران جلوگیری کنند.