امروزه صنایع و شرکتهای زیادی در حال ورود به فناوری بلاکچین هستند و هرکدام پروژههای متفاوتی را روی شبکه بلاکچین اجرا میکنند. این شرکتها برای حفظ و کسب مزیت رقابتی بهروزرسانیهایی را در شبکه خود انجام میدهند. به عملیات بهروزرسانی در شبکه بلاکچین، اصطلاحا «فورک» (Fork) گفته میشود. فورکها از طریق الگوریتم اجماع و با رایگیری کاربران در شبکه اعمال میشوند. ما در این مقاله قصد داریم به شیوه انجام فورک و انواع آن بپردازیم. با آکادمی رمز ارز همراه باشید.
در هرکدام از شبکههای بلاکچین قوانین وجود دارند. این قوانین بر کل شبکه حاکم بوده و تمام فعالیتها بر اساس آن انجام میشود. به این قوانین اصطلاحا «پروتکل» گفته میشود. پروتکها در شبکه بلاکچین تغییرناپذیرند. هنگامی که در یک شبکه، تعدادی از افراد از این قوانین ناراضی و خواستار تغییرات باشند، تنها راهی که از طریق آن میتوان این قوانین را تغییر داد، «فورک» (Fork) است.
فورک یا انشعاب که ریشه آن از علم برنامهنویسی میآید، به بهروزرسانی در یک نرمافزار یا شبکه گفته میشود. دقیقا مانند بهروزرسانی بسیاری از اپلیکیشنها و برنامهها که شاهد آن هستیم. فورکها دارای دو دسته کلی «سازگار با برنامه قبل» ( Backward – Compatible) و «ناسازگار با برنامه قبل» (Backward – Uncompatible) هستند.
طریقه انجام فورکها به این صورت است که کدهای برنامه قبل را مجددا اجرا کرده و بخشهایی از آن را تغییر میدهند.
فورکها به دلایل مختلفی انجام میشوند. تعدادی از این دلایل عبارتند از:
گاهی اوقات تعدادی از کاربران بر سر تعدادی از موارد و امکانات شبکه دچار اختلاف میشوند. این اختلافات زمینهای برای ایجاد فورک و بهروزرسانی پروتکلها را فراهم میکند. این مسائل فنی میتواند حجم بلوک، کارمزد تراکنشها و مواردی از این دست باشد.
موارد امنیتی یکی از مهمترین مسائل در شبکههای بلاکچینی است که باید بهروزرسانی شود. بهطور مثال، فورکی که در شبکه اتریوم اتفاق افتاد به دلیل مسائل امنیتی بود که منجر به تقسیم شدن شبکه به دو بخش اتریوم کلاسیک و اتریوم امروزی شد.
هر شبکهای بعد از مدتی به اضافه کردن قابلیتهای جدید در خود و بهروزرسانی احتیاج پیدا میکند. فورکهای لایت کوین و بیت کوین کش نمونههایی از این مورد هستند که قابلیتهای شبکه بیت کوین را ارتقا دادند.
بهطور کلی، شبکه دارای سه گروه اصلی است که درباره انجام فورک تصمیم میگیرند. این گروهها نقشی اساسی در توسعه شبکه ایفا میکنند:
توسعهدهندگان مسئول ایجاد و بهروزرسانی کدهای شبکه هستند. برای رمز ارز معمولی شما، هرکسی میتواند در این روند سهیم باشد. کد بهصورت عمومی در دسترس همه اعضا قرار دارد. بنابراین آنها میتوانند تغییراتی را برای سایر توسعهدهندگان بهمنظور بررسی ارسال کنند.
ماینرها یا استخراجکنندگان کسانی هستند که شبکه را ایمن میکنند. آنهابه اجرای کدها در شبکه میپردازند و مسئول ساخت بلوکها و قرار دادن تراکنشها در بلوک هستند. بهطور مثال در شبکه بیت کوین، ماینرها این کار را بر اساس گواه اثبات کار انجام داده و برای فعالیتشان از شبکه پاداش میگیرند.
فول نودها ستون فقرات شبکه رمزارزها هستند. آنها بلوکها و تراکنشها را تأیید، ارسال و دریافت میکنند و به ذخیره نسخههای شبکه از آغاز تشکیل تا اکنون در خود میپردازند.
زمانی که قرار است یک بهروزرسانی در شبکه رخ دهد، این تغییرات بین همه کاربران به اشتراک گذاشته میشود. ممکن است تعدادی از کاربران از جمله ماینرها بر سر تغییرات اعمالشده روی شبکه اختلافنظر داشته باشند. در نتیجه آنها میتوانند برای خود انشعاب یا فورک متمایزی در شبکه داشته باشند و قوانین خود را در آن پیاده کنند. در نتیجه این اتفاقات «هاردفورک» به وجود میآید.
هاردفورکها که از نوع فورک ناسازگار با برنامه قبل هستند، به نوعی از بهروزرسانی گفته میشود که در اثر انشعاب و تشکیل زنجیره بلوکی جدید در شبکه بلاکچین ایجاد میشود. در اثر هاردفورک، شبکه بلاکچین به بخشهای مختلف و جداگانهای تقسیم میشود. افرادی که هاردفورک را اعمال میکنند، با کپی کردن پروتکل بلاکچین قبلی و اضافه کردن تغییرات جدید روی آن، انشعاب جدیدی به وجود میآورند. افرادی هم که مخالف باشند، به کار خود در شبکه قبلی ادامه میدهند.
در هاردفورک، تمام عملیات و تراکنشهایی که قبل از بهروزسانی انجام شده است، در شبکه جدید هم حفظ میشود. اما شکل آن بهطور کلی عوض میشود. بهطور مثال، در هاردفورک بیت کوین کش افرادی که قبل از ایجاد هاردفورک، پنج بیت کوین در حساب خود داشتند، بعد از بهروزرسانی، حساب آنها به پنج بیت کوین کش تبدیل شده بود.
دلایل زیادی برای اجرای هاردفورک وجود دارد. این دلایل میتواند شامل اضافه کردن ویژگیهای جدید جهت بهبود شبکه یا اصلاحات امنیتی باشد. بهطور مثال، هاردفورک شبکه اتریوم بهدلیل مسائل امنیتی و هک شدن DAO اتفاق افتاد و حدودا ۱۰ میلیون دلار سرقت شد. این اتفاق منجر به وجود آمدن دو شاخه اتریوم کنونی و اتریوم کلاسیک در شبکه اتریوم شد.
در این هاردفورک که با رایگیری اکثریت شبکه انجام شد، توسعهدهندگان از ویژگی شبکه اتریوم علیه هکرها استفاده کرده و با ایجاد قراردادهای هوشمند، توانستند معاملات را بهنوعی معکوس کنند و بیشتر سرمایه ازدسترفته را به اعضای خود بازگردانند.
هاردفورک از انواع مختلفی تشکیل میشود که عبارتند از:
این هاردفورک زمانی اتفاق میافتد که بین اعضای شبکه اختلاف نظر وجود داشته باشد. این اختلافات تا زمانی ادامه دارد که گروهی از اعضا برای خود یک انشعاب جدید در شبکه ایجاد میکنند. از مهمترین هاردفورکهای بحثبرانگیز میتوان به بیت کوین کش اشاره کرد.
این نوع هاردفورک که از قبل توسط شرکت سازنده برنامهریزی شده است، با تایید اکثریت اعضای شبکه اعمال شده و بقیه افراد باید از آن پیروی کنند. از هاردفورکهای برنامهریزیشده میتوان به هاردفورک برلین شبکه اتریوم اشاره کرد که در روز ۱۴ آوریل ۲۰۲۱ (۲۵ فروردین ۱۳۹۹) رخ داد.
اسپین آف به هاردفورکهایی گفته میشود که نتیجه آنها به وجود آمدن کوینهای جدید است. از هاردفورکهای این دسته میتوان به بیت کوین گولد اشاره کرد که در سال ۲۰۱۷ رخ داد.
سافت فورکها که از نوع سازگار با برنامه قبل هستند و به آن دسته از بهروزرسانیها گفته میشود که روی شبکه اصلی اعمال شده و برای تغییر تعدادی از ویژگیهای شبکه اصلی به وجود میآیند. برخلاف هاردفورک، افرادی که سافت فورک را انجام ندادهاند، میتوانند تراکنشهای جدید را هم اعتبارسنجی کنند. اما در این نوع از فورک، افراد در انجام یک سری از کارها محدود میشوند. همچنین در سافت فورک نیاز به تایید اکثریت شبکه نیست و با تایید تعداد اندکی از ماینرها و توسعهدهندگان اصلی میتوان سافت فورک را اعمال کرد.
هاردفورک و سافتفورک در اصل یکسان هستند. این بدان معناست که وقتی کد شبکه تغییر میکند، هنگام ایجاد نسخه جدید، یک نسخه قدیمی در شبکه باقی میماند. با استفاده از یک سافتفورک، فقط یک بلاکچین معتبر باقی میماند و کاربران آن را بهروزرسانی میکنند. در حالی که با یک هاردفورک، بلاکچینهای قدیمی و جدید هر دو در کنار یکدیگر وجود دارند و شبکه باید بهروز شود تا بتواند طبق قوانین جدید کار کند. هاردفورک و سافتفورک هردو شکاف ایجاد میکنند. در واقع یک هاردفورک دو زنجیره بلوک ایجاد میکند و یک سافتفورک به این نتیجه میرسد که یکی ایجاد میکند.
هاردفورکها از نظر امنیتی بهتر از سافت فورکها هستند. زیرا یک زنجیره بلوکی دیگر با قوانین جدید ایجاد میکنند و ریسک هک شدن کل شبکه را کاهش میدهند. به همین دلیل اکثر توسعهدهندگان شبکه تمایل بیشتری به هاردفورک دارند.
فورکها تاثیرات مختلفی روی قیمت رمز ارزها میگذارند و باعث میشوند اکثر کارشناسان در پیشبینی قیمت ارزهای دیجیتال به اشتباه بیفتند. یک هاردفورک میتواند باعث نابودی یا ارتقای ارز دیجیتال شود. هنگامی که یک هاردفورک رخ میدهد، قیمت یک ارز با نوسانات شدیدی مواجه میشود. این تغییرات میتواند صعودی یا نزولی باشد.
شما در اکثر اوقات لازم نیست خود را برای تکتک فورکها آماده کنید. چون هرکدام از آنها در صورت تایید اکثریت اعضا یا توسعهدهندگان اصلی ایجاد میشوند. شما میتوانید با پیگیری سایتهای خبرگزاری معتبر از وقوع فورکها باخبر شوید. اما با اطلاع از ارتفاع بلوک میتوانید تا حدودی زمان وقوع فورک را پیشبینی کرده و خود را برای آن آماده کنید.
ارتفاع بلوک یکی ازعوامل تاثیرگذار در پیشبینی زمان وقوع فورک است. ارتفاع بلوک تعداد کل بلوکهایی است که پس از تشکیل بلوک مبدا ساخته میشوند و تیم توسعهدهنده شبکه قبل از انجام فورک، آن را بیان میکند. هر چه شماره بلوک بیشتر باشد، طبیعتا فاصله آن از بلوک مبدا و ارتفاع آن بیشتر خواهد بود. در این صورت پیشبینی زمان وقوع فورک سختتر میشود. طبیعتا هر چه به آن شماره نزدیکتر شویم، ارتفاع کمتر شده و زمان وقوع فورک بیشتر مشخص میشود.
در این مقاله به بررسی فورک و انواع آن پرداختیم و توضیح دادیم که فورکها میتوانند تغییراتی اساسی در کل شبکه به وجود آورده و امکانات جدیدی را به شبکه اضافه کنند. این فورکها میتوانند باعث اوج یا سقوط یک ارز در بازار شوند. بهطور مثال اتریوم در چندوقت اخیر به وسیله هاردفورک جدیدی که در شبکه خود انجام داد، توانست قیمت خود را به ۴ هزار دلار هم برساند. امیدواریم توانسته باشیم در این زمینه اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار داده باشیم. منتظر مقالات بعدی آکادمی رمزارز باشید.