Dao یک تغییر نگرش است. سرآغازی است برای تمرکز زدایی از قدرت. گامی بزرگ به سوی تصمیم گیری اشتراکی.
واژه Dao مخفف عبارت “Decentralized Autonomous Organization” به معنای سازمان خودمختار غیرمتمرکز است. دائو در واقع یک سازمان اینترنتی بر مبنای بلاک چین است که تحت رهبری همهی اعضای جامعه بوده و در آن خبری از مرجعیت مرکزی نیست. تصمیمات در دائو به شکل اشتراکی و بصورت کاملا شفاف گرفته میشوند و قراردادهای هوشمند قوانین اساسی را وضع میکنند. در واقع در هر مرحله، پیشنهادات به صورت رأیگیری مورد بازرسی قرار میگیرند.
Dao روشی موثر و ایمن برای کار با افراد همفکر در سراسر جهان است. همانطور که در بخش مقدمه اشاره شد دائو یک سازمان اینترنتی، بدون رهبریت مرکزی است. تصمیمگیریها در این سازمان از پایین به بالا است. دائوها توسط اعضای جامعه سازماندهی شده و حول مجموعهای از قوانین خاص، بر روی یک شبکهی بلاک چین اداره میشوند. سازمانهای Dao همگی دارای خزانههای داخلی هستند که فقط با تأیید تمامی اعضای سازمان قابل دسترسی است. هیچ مدیرعاملی وجود ندارد که بخواهد بر اساس میل خود هزینههای گزاف برای سازمان بتراشد یا مسئول مالی که با سندسازی به دنبال پنهان کردن دادهها باشد. مدیریت سلسه مراتبی در دائو وجود ندارد و این مساله باعث میشود که اعضای سازمان بتوانند اهداف مختلفی را برای خود تعریف کنند. دائو فرصت های بسیار زیادی را برای همکاری و هماهنگی در سطح جهان ایجاد کرده است. شما در حالت عادی برای راه اندازی یک سازمان سرمایه گذاری با اهداف مختلف، علاوه بر پول، به نیروهای متخصص و مورد اعتماد نیاز دارید. در Dao نیازی نیست به افراد گروه خود اعتماد کنید. فقط کافیست به کدهای صد در صد امن و شفاف دائو که بر بستر بلاک چین نوشته شدهاند باور داشته باشید.
گروهی از برنامه نویسان اتریوم در سی آوریل 2016 با انتشار مجموعهای از کدهای منبع باز برای یک سازمان سرمایه گذاری بر مبنای اتریوم، پروژه The Dao را آغاز کردند. درواقع دائو در آغاز به عنوان صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر در شبکهی اتریوم شروع به فعالیت کرد. دائو در ابتدا به عنوان یک پروژه انقلابی تلقی میشد زیرا توانست 150 میلیون دلار سرمایه را در قالب رمز ارز اتریوم به خود جذب کند. این رقم یکی از بزرگترین تلاش های سرمایه گذاری جمعی در آن زمان بود.
قوانین Dao توسط یک تیم اصلی از اعضای جامعه با استفاده از قراردادهای هوشمند نوشته میشود. این قراردادهای هوشمند چارچوب اساسی Dao را مشخص میکنند. ویژگی مهم این قراردادها این است که توسط همهی اعضا قابل مشاهده و تأیید است. بنابراین هر عضو بالقوه میتواند به طور کامل درک کند که هر پروتکل چگونه در هر مرحله اجرا میشود. هنگامی که این قوانین به طور رسمی بر روی بلاک چین نوشته شد، گام بعدی تامین مالی شبکهی دائو است. خزانهی Dao از طریق خرید توکنهای حاکمیتی تامین میشود. در ازای این سرمایه گذاری به دارندگان توکن حق رای اختصاصی داده میشود که متناسب با دارایی افراد است. پس از تکمیل بودجه، Dao برای استقرار آماده است. وقتی سازمان مستقر شد، دیگر نمیتوان آن را با هیچ وسیله دیگری به جز اجماع حاصل از رای گیری اعضا تغییر داد. یعنی هیچ مرجع خاصی نمیتواند قوانین Dao را تغییر دهد. تصمیم گیری کاملا به جامعه دارندگان توکن بستگی دارد.
همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم راه اندازی یک سازمان برای سرمایه گذاری نیازمند تامین اعتبار و داشتن یک تیم مورد اعتماد است. اما پیدا کردن افراد مورد اعتماد در اینترنت کار چندان آسانی نیست. با وجود سازمانهای Dao دیگر نیازی نیست به افراد گروه خود اعتماد کنید، کافی است کد کاملا شفاف و امن دائو را مشاهده کنید تا مطمئن شوید که دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. در ادامه به چهار مزیت مهم سازمانهای دائو اشاره میکنیم.
در حالی که سازمانهای سنتی توسط رهبران خاص اداره می شوند، Daoها از طریق کدهای کامپیوتری کار می کنند. حاکمیت مبتنی بر بلاک چین تضمین میکند که هیچ فرد واحدی جامعه را کنترل نمیکند و تصمیمات بصورت جمعی و با سرعت و شفافیت بالا گرفته میشود.
Dao توافقات خود را از طریق قراردادهای دیجیتالی که در بستر بلاک چین وجود دارد به دست میآورد. قراردادهای مجازی خود به خود اجرا میشوند و حاوی دادههایی هستند که قابل تغییر و دستکاری نیست. این الگوریتمها دادههای پیچیده را ادغام میکنند و نیاز برای هدایت انسان را از بین میبرند.
مهمترین مزیت دائوها وجود ساختاری شفاف و مورد اعتماد است. از آنجایی که دیتابیس بلاک چین غیرقابل دستکاری است، هیچ شرکت کنندهای نمیتواند قوانین را بدون رأی اکثریت تغییر دهد. بنابراین، نهادهای Dao همواره به دنبال پیشبرد منافع جمعی هستند.
برخلاف سازمانهای سنتی، Dao مدیریت متمرکز نداشته و در داخل سازمان، هر دارنده توکن (بسته به میزان دارایی) دارای حق رای است.
سیستمهای دائو نیز مانند بسیاری از پروژههای مبتنی بر بلاک چین محدودیتهایی دارند. اگر به دنبال چشم انداز جدیدی برای پذیرش دائو هستید، باید به مشکلات آنها نیز توجه کنید. در ادامه با تعدادی از مهمترین معایب Dao آشنا خواهیم شد.
حاکمیت غیر متمرکز در دائو متکی به تعداد توکنهایی است که هر کاربر در اختیار دارد. درحالی که Dao برای ارائه دسترسی یکپارچه در نظر گرفته شده است، گروه خاصی از سرمایه گذاران میتوانند با بدست آوردن توکنهای بیشتر قدرت رای بالاتری به دست آورند. تصور کنید اگر افرادی که توکنهای بیشتری دارند به پیشنهادات غیر منطقی رای بدهند چه خواهد شد؟
در صورت وقوع اتفاقات غیرمنتظره در بازارهای معاملاتی ممکن است در سازمان نیازمند یک تصمصم فوری باشید. در این شرایط تکلیف چیست؟ به یاد داشته باشید که شما نمیتوانید هیچ تغییری را در Dao بدون مکانیسمهای رای گیری اعمال کنید. علاوه بر این، رایگیری فرایندی زمان بر است. این در حالی است که شما برای کنترل بحران پیش آمده در سازمان نیازمند یک تصمیم فوری و مقطعی هستید.
فقدان قوانین مشخص برای امور مالیاتی و مدیریتی سازمانهای خودمختار غیرمتمرکز، آنها را به کابوس ارگانهای نظارتی تبدیل کرده است. مساله نظارت و مسئولیت پذیری جنبهای مشترک در مزایا و معایب دائو محسوب میشود. در واقع از آنجا که دائوها هیچ نهاد واحدی برای تصمیمات سازمانی خود ندارند، بنابراین اجرای هر گونه قوانین و مقررات برای آنها امری بسیار دشوار است.
ممکن است کدی که یک سازمان دائو بر اساس آن ساخته شده است، آسیب پذیر باشد. وجود حفره در کدهای یک پلتفرم، میتواند کل یک سازمان را به نابودی بکشاند.
به تعدادی از مهمترین ویژگیهای دائو در قسمت مزایا و معایب دائو اشاره کردیم. به طور خلاصه میتوان گفت که دائو یک سرویس و چشم انداز جدید است که شرکتهای دنیای مدرن باید در اسرع وقت آن را بپذیرند. دائوها یک نهاد بدون رهبریت مرکزی هستند که فرآیند تصمیم گیری و مدیریت خزانه در آنها بصورت جمعی و بر روی شبکهی بلاک چین مدیریت میشود.
چند روز پس از عرضهی توکنهای اولیه دائو، برخی از توسعه دهندگان این سازمان ابراز نگرانی کردند که ایرادی (حفرهای در کدهای پایهای) در قراردادهای هوشمند دائو وجود دارد. ظاهرا طبق این حفره، هکرها میتوانستند به وجوه سرمایه گذاری شده دسترسی داشته باشند. به این ترتیب یک مهاجم از حفرهی موجود استفاده کرد و بیش از 70 میلیون دلار را بصورت رمز ارز اتریوم از خزانه Dao خارج کرد. در آن زمان حدود 14 درصد از سرمایهی در گردش اتریوم در شبکهی دائو سرمایه گذاری شده بود و این هک ضربهی بزرگی را به سازمان دائو و شبکهی اتریوم وارد کرد. انجمن و تیم اتریوم به سرعت وارد کار شدند و با چندین روش با این سو استفاده به مقابله پرداختند. در نهایت نیز با اعمال تغییرات در زیرساخت رمز ارز اتریوم (هاردفورک) توانستند پس از گذشت مدتی وجوه از دست رفته را به حساب صاحبان اصلی آن بازگردانند.
به دلیل اینکه بسیاری از کاربران تغییرات هاردفورک را برخلاف اتمسفر بستر بلاک چین میدانستند، لذا بلاک چین اتریوم به دو زنجیرهی مستقل با نامهای اتریوم و اتریوم کلاسیک تبدیل شد. جای تعجب نیست که این نفوذ به شبکهی دائو درواقع آغازگر یک پایان بود. در سپتامبر 2016 صرافی ارزهای دیجیتال Poloniex توکنهای Dao را از فهرست خود خارج کرد و صرافی کراکن نیز در سپتامبر 2016 همین سیاست را در پیش گرفت. اما ضربهی کاریتر را در 25 جولای 2017 کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) با حکم خود بر پیکرهی دائو وارد کرد. طبق این حکم: “توکنهای ارائه شده و فروخته شده توسط یک سازمان “مجازی” معروف به “Dao” اوراق بهادار محسوب شده و بنابراین مشمول قوانین فدرال اوراق بهادار میشوند.” این حکم به این معناست که باید پیشنهادات خرید و فروش این اوراق توسط کمیسیون بورس ثبت شود مگر اینکه معافیت معتبری شامل حال آن شود. به عبارت دیگر کسانی که در معاملات ثبت نشده شرکت کنند به عنوان ناقض قوانین فدرال شناخته میشوند. اگرچه پروژه The Dao در آن زمان به پایان رسید اما تأثیرات آن همچنان ادامه دارد. تیمهای توسعهدهنده بلاک چین به طور خاص از آن پروژه بعنوان مایهی عبرت خود یاد میکنند. تجربهی دائو درسهایی را به توسعه دهندگان بلاک چین داد. نخست اینکه هک دائو به دلیل ایراد ذاتی بلاک چین اتریوم نبود، بلکه مشکل وجود یک حفره در کدنویسی پروژه بود. به عبارتی اگر اگر کد به درستی نوشته شده بود، از هک جلوگیری میشد. مورد دوم، حکم SEC در مورد The Dao استارتآپهای بلاک چین را تشویق کرد تا راههایی برای اجتناب از ثبت معاملات بیابند. یکی از این موارد، استفاده از روش SAFT (توافق ساده برای توکنهای آتی) است. بنابراین تجربه دائو درسهای خوبی برای توسعه دهندگان شبکههای بلاک چین داشت.
تا اینجای کار با تاریخچه، ویژگیهای کلی، روش کار، مزایا و معایب سیستمهای Dao آشنا شدیم. در ادامه به معرفی مشهورترین پروژههای فعال در حوزه دائو میپردازیم. با ما همراه باشید.
پروژه Kyber یک روش غیرمتمرکز برای تبادل اتریوم و توکنهای مختلف ERC20 به صورت آنی است. کاربران برای انجام تراکنش در این پلتفرم درگیر ثبت نام یا انتظارهای طولانی نیستند. کیبر از مجموعه متنوعی از استخرهای نقدینگی یا ذخایر رمزنگاری شده استفاده میکند. یکی از موارد کاربرد استخرها و ذخایر یاد شده این است که: یک فروشنده میتواند به مشتریان خود اجازه دهد تا مبلغ مورد نظر را به صورت هر ارزی که میخواهند پرداخت کنند، اما فروشنده پرداخت را بصورت توکن ترجیحی خود دریافت میکند. به طور خلاصه شبکهی کایبر نقدینگیهای مختلف را جمع آوری کرده و امکان تبادل آنها را برای کاربران فراهم میکند. این پروتکل بصورت یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز اداره میشود و امکان اتصال به برنامههای غیرمتمرکز مالی (DeFi) را نیز دارد.
آراگون یک پلتفرم غیرمتمرکز (dApp) است که در بستر بلاک چین اتریوم ساخته شده است. این پلتفرم به همهی کاربران اجازه میدهد تا یک سازمان غیرمتمرکز ایجاد و مدیریت کنند. آراگون یک پروژه منبع باز است که توسط بنیاد آراگون هدایت میشود. پلتفرم آراگون همچنین دارای یک توکن اختصاصی به نام ANT است که دارندگان آن میتوانند در تصمیم گیریهای این پلتفرم شرکت کنند. تیم آراگون به دنبال این است که با توسعهی یک سازمان کاملاً غیرمتمرکز و مستقل (dApp ) یک حوزه قضایی خنثی برای کاربران ایجاد کند. کابرانی که به دنبال ایجاد یک سازمان در یک زنجیرهی غیربلوکی هستند.
پروژه سنت فام یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) بر بستر اتریوم است که به نام خانهی مد اینترنت نیز شناخته میشود. یکی از طراحان این پروژه به نام متیو ورنون میگوید Saint Fame چیزی متفاوت از یک خانهی مد سنتی است. سهامداران در شبکهی سنت فام با خرید توکنهای اختصاصی FAME طراحان مد را مامور میکنند تا روی پروژهای طراحی کار کنند. پس از تکمیل پروژهها و پیش از عرضه آنها به بازار، سهامداران باید طرحهای ارائه شده توسط طراحان را بررسی و تایید کنند. تمامی این مراحل، سنت فام را به یک خانهی مد غیرمتمرکز و منحصر به فرد تبدیل کرده است.
انواع مختلفی از سیستمهای DAO وجود دارد، مانند:
این میزان تنوع نشان دهندهی کاربرد سازمانهای خودگردان غیرمتمرکز (Dao) در زمینههای مختلف است. بدیهی است که آن اتفاق شوم (سقوط دائو) تا حد زیادی اعتماد جامعهی عمومی را کمرنگ کرد. اما باید به این نکته توجه کرد که تمام نوآوریهای دنیای تکنولوژی در ابتدای ظهور خود ایراداتی داشتند که رفته رفته با نشان دادن کارایی خود و جلب اعتماد عمومی آن ایرادات را برطرف کردند و به ورژن بهتری از خود تبدیل شدند. سیستمهای دائو نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آنچه اهمیت دارد این است که این سیستمها نسبت به زمان تولد خود در ویژگیهای مختلف از جمله امنیت پیشرفت قابل توجهی داشتند و با اطمینان میتوان گفت: “روی Dao حساب کنید.”
پلتفرم Dao maker در دستهی لانچ پدها قرار میگیرد. لانچ پدها در واقع بسترهایی برای کمک به پروژهای نوپا هستند و برای دستیابی به پتانسیل کامل هر پروژه طراحی شدهاند. دائو مارکر با ارائه راهحلهای SaaS (نرم افزارهای مستقر روی وب) برای استارتآپهای نوپا، امکان رشد و پیشرفت را برای تازه واردان دنیای کریپتو فراهم میکند. دائو مارکر محصولات شاخص مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها دائو مارکر پد نام دارد. این محصول در سال 2019 راه اندازی شد و از آن زمان دائو مارکر سرویسهای شگفت انگیزی را برای کمک به پروژههای رمز ارز ارائه کرده است. پلتفرم دائو مارکر از سال 2017 که فعالیت خود را آغاز کرد تاکنون استفادههای گستردهای داشته و سرویسهای مختلفی را مانند: DYCO، SHO و ICO ارائه کرده است. Dao Marker با عرضهی توکن بومی خود به نام Dao سرمایهی زیادی را به خود جذب کرده و از آن سرمایه برای راه اندازی پروژههایی مثل شبکهی Elrond و پروتکل Orion و موارد دیگر استفاده کرده است.
فناوری بلاک چین جریان ثابتی از نوآوریها را به ارمغان میآورد. افراد با کسب و کارهای مختلف از سراسر جهان با ظهور پیشرفتهای جدیدی مانند DeFi از پتانسیل فناوری بلاک چین آگاه شدهاند. برخی از برترین توکنهای Dao نمونههای خوبی هستند از اینکه چگونه پیشرفت فناوری میتواند حاکمیت DeFi را هدایت کند. در ادامه با نام تعدادی از ارزهای دائو آشنا میشویم و در بخشهای بعدی به معرفی مواردی از آنها میپردازیم.
در ابتدای این مقاله با اصول فناوری دائو آشنا شدیم. همانطور که اشاره شد دائوها به قراردادهای هوشمند در بستر بلاک چین متکی هستند. حال چه بخواهید در خرید یک سند تاریخی 40 میلیون دلاری شرکت کنید یا فقط مایل باشید تا در رویدادهای اجتماعی-خصوصی شرکت کنید، یک پروژه Dao برای شما وجود دارد. در بخش قبل با اسامی برترین ارزهای دائو آشنا شدیم. در این قسمت برای جلوگیری از طولانی شدن مقاله به معرفی تنها سه مورد از برترین ارزهای اشاره شده در بخش قبل میپردازیم.
یونی سواپ نخستین صرافی غیرمتمرکز (DEX) در حوزه رمزنگاری است و از نظر حجم معاملات برترین صرافی غیرمتمرکز است. علاوه بر این یونی سواپ از نظر میزان سرمایهی موجود در خزانه، رتبهی برتر را در بین پلتفرمهای Dao دارد. یونی سواپ در سپتامبر 2020 ایجاد شد و امروزه بیش از سیصد هزار عضو را به خود جلب کرده است. دارندگان توکن بومی این پلتفرم (UNI) میتوانند حق رای خود را به دیگران نیز واگذار کنند. در یکی از آخرین نظرسنجیهایی که در این پلتفرم برگزار شد، کاربران تصمیم گرفتند که آیا یونی سواپ باید روی لایهی دوم اتریوم ( پالیگان) مستقر شود یا خیر. در ادامه به تعدادی از ویژگیهای این پلتفرم اشاره میکنیم:
پلتفرم اجتماعی FWB یک سرویس اجتماعی است که برخلاف دیگر پلتفرمهای دائو که اغلب عمومی هستند، یک سرویس خصوصی است. در این پلتفرم اعضا برای اشتراک گذاری ایده و محتواهای خود در کنار هم جمع میشوند. دیگر ویژگیهای این پلتفرم عبارتند از:
پلتفرم Decentraland بزرگترین توکن متاورسی با ارزش در بازار است. کاربران میتوانند با ایجاد ترکیباتی مانند قطعات زمین، آواتارها، لباسهای مجازی و رویدادهای مختلف در این بستر تجربه بدست آورند و از همین طریق درآمد کسب کنند. برخلاف شبکهی متاورسی رقیب یعنی Sandbox این پلتفرم به دارندگان توکنهای بومی اجازه میدهد که ویژگیهای این دنیای مجازی را کنترل کنند. به عنوان مثال پیشنهاد اخیر برای ممنوعیت نام “روسیه” از Decentraland را در نظر بگیرید که در نهایت رد شد.
اتریوم به دلیل نداشتن سیستم حاکمیتی همواره با واکنشهای منفی زیادی مواجه شده است. ظهور گس دائو فرصتی برای مشارکت کاربران فراهم کرده است. گس دائو یک پروژه بزرگ است که به عنوان یک سازمان غیرمتمرکز مستقل (Dao) راه اندازی شده است. این پروژه در واقع “ضربان قلب و صدای کاربران فعال شبکهی اتریوم است. گس دائو معیارهای مشارکت در بلاک چین اتریوم را جا به جا کرده است. این پلتفرم دارای توکن بومی استاندارد خود به نام EGAS میباشد. کاربران با پرداخت کارمزدهای شبکهی اتریوم این توکن را بدست میآورند. هرکاربر باید حداقل 1559 دلار آمریکا بابت کارمزد اتریوم خرج کرده باشد تا بتواند پاداشهای پلتفرم گس دائو را بدست آورد. کاربرانی که توکنهای EGAS بیشتری دارند مجاز هستند تا در نظرسنجیهای بلاک چین اتریوم شرکت کنند.
بسیاری از شرکتهای بزرگ در زمینه فناوری و پرداخت در حال انتقال به دنیای وب3 هستند. NFTها (توکن های غیرقابل تعویض) در خط مقدم این انتقال قرار داشته و DAOها (سازمانهای مستقل غیرمتمرکز) موج بعدی را تشکیل میدهند. DAOها نیاز به هر موجودیت مرکزی یا نقطه کنترل واحدی را حذف می کنند و جامعهای از کاربران را با علایق مشابه برای همکاری با یکدیگر در جهت یک هدف مشترک گرد هم میآورند. در آینده، میتوان انتظار داشت که DAOها کاربران را قادر میسازند تا به راحتی وارد دنیای وب3 شوند، همانطور که بسیاری از سازمانها و شرکتهای بزرگ این کار را انجام میدهند.
به طور خلاصه وجود سازمانهای دائو برای پلتفرمهای دیفای ضروری است. اگر با دنیای دیفای آشنایی ندارید در یک جمله میتوان گفت: دیفای از جمله فناوریهای بلاک چین در حوزه ارز دیجیتال است که هدف از ابداع آن ارائهی جایگزینی مناسب برای نهادهای مالی سنتی است. DAOها (سازمان های خودمختار غیرمتمرکز) در حال تبدیل شدن به رسانههای اصلی مدیریت DeFi در حوزهی رمزارزها هستند. امروزه تقریبا همهی برنامههای اصلی DeFi، از Uniswap گرفته تا Aave تا MakerDAO، توسط Dao مدیریت میشوند. سیستمهای مدیریتی و نظارتی دائو موفقیت پروژهها را در راز مدت تضمین میکنند.
در بخش پایانی به سوالات رایج در حوزهی دائو پاسخ میدهیم.
بیت کوین بدون شک جامعهای متشکل از افراد خلاق است که به صورت آنلاین در کنار هم جمع شدهاند و به یک پروژه یا هدف واحد کمک میکنند. برای برخی، شبکه بیت کوین (BTC) اولین نمونه Dao است. اما از نظر برخی از متخصصین مثل ویتالی دیمیتریویچ که یکی از برنامه نویسان اصلی اتریوم است، “بیت کوین یک Dao کامل نیست”.
به تعدادی از ایرادات سیستمهای دائو در بخشهای قبلی اشاره شد. از جملهی مهمترین این ایرادات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
دائوها هیچ شباهتی به سازمانهای سنتی ندارند. آنها بر روی یک مدل منحصر به فرد اجرا میشوند که ممکن است کمی دور از ذهن به نظر بیاید. بطور خلاصه مراحل ایجاد یک Dao عبارتد از:
از آنجایی که دائوها یک مدل سازمانی جدید در مقایسه با سایر انواع روشهای کسب و کار و مدیریتی هستند، هنوز سوالات زیادی در مورد آنها وجود دارد. با گذشت سالها، خواهیم دید که دائوها چه میزان محبوب میشوند و چگونه به کسب و کارهای مدیریتی کمک خواهند کرد.
دیدگاهتان را بنویسید