شبکه لایتنینگ (Lightning Network) روشی برای داشتن تراکنشهای سریعتر با هزینه کمتر در بلاک چین است. لایتنینگ یکی از بهترین راهکارها برای بهبود مقیاسپذیری بلاک چینها به شمار میرود.
شبکههای مبتنی بر بلاک چین مانند بیت کوین، دارای دو مشکل اساسی هستند که باعث نارضایتی کاربران میشود. مشکل اول، زمان طولانی است که برای تایید شدن یک تراکنش سپری میشود. یعنی کاربران برای به تایید رسیدن یک بلاک در شبکه، باید مدتی نسبتا طولانی را منتظر بمانند. مشکل دوم نیز به هزینه بالای تراکنشها برمیگردد. تا به امروز، راه حلهای زیادی برای از بین بردن این دو مشکل ارائه شدهاند که یکی از کارآمدترین آنها «شبکه لایتنینگ» نام دارد. این شبکه چیست و چگونه کار میکند؟ چطور با استفاده از لایتنینگ، هزینه تراکنشها کاهش یافته و سرعت آنها بیشتر میشود؟ آیا لایتنینگ امنیت کافی دارد؟ در این مقاله میخواهیم به تمام این سوالات پاسخ بدهیم و به زبان ساده، روش کار Lightning Network را تشریح کنیم. پس اگر میخواهید با این شبکه بهطور کامل آشنا شوید، تا پایان این مقاله با «آکادمی رمز ارز» همراه باشید.
در زبان انگلیسی کلمه Lightning به معنی «صاعقه» است. نامگذاری این شبکه بهطور تصادفی یا بیهدف انجام نشده، چون لایتنینگ به این دلیل بهوجود آمده که سرعت انجام تراکنشهای در بلاک چین را به شکل برقآسایی افزایش دهد. این شبکه در واقع یک راهکار برونزنجیرهای (Off-Chain) است که اصطلاحا به آن راهکار لایه دوم (Second Layer) نیز میگویند. در ادامه کاملا متوجه خواهید شد که چرا لایتنینگ یک راهحل برونزنجیرهای به حساب میآید.
اما وظیفه اصلی این شبکه چیست؟ لایتنینگ در یک بلاک چین، امکان انجام تراکنشهای بیشتر با سرعت بالاتر را فراهم میکند. مثلا شبکه لایتنینگ بیت کوین باعث میشود که افراد بتوانند بدون نیاز به ثبت همه تراکنشها، به رد و بدل کردن بیت کوین بین خودشان بپردازند. بنابراین هیچ نیازی به تایید تراکنشها نیست و در نتیجه، زمان اضافی برای این کار تلف نمیشود. البته لایتنینگ بهطور اختصاصی برای بیت کوین نیست و برای سایر رمز ارزها نیز قابل استفاده است.
در این بخش، فقط بهطور کلی به معرفی Lightning Network پرداختیم؛ اما در ادامه که طرز کار این شبکه را توضیح میدهیم، به شکل دقیق و جزییتر با آن آشنا خواهید شد.
بد نیست بدانید: بهترین نرم افزارهای استخراج ارز دیجیتال در سال 2024 |
این ایده که دو نفر بتوانند بدون نیاز به تایید شخص سوم، به مبادله ارزهای دیجیتال بپردازند، از همان ابتدا که رمز ارزهای اولیه مانند بیت کوین معرفی شدند، وجود داشت. طبیعتا افراد مایل بودند که برای انجام یک تراکنش ساده، هزینه اضافی پرداخت نکنند و وقتشان نیز تلف نشود. بنابراین تلاش برای رسیدن به راهکاری که بتواند مشکلات بلاک چین را برطرف کند، همیشه در جریان بوده است.
اما تاریخچه شکلگیری شبکه لایتنینگ به سال 2015 برمیگردد. در آن زمان دو نفر به نامهای جوزف پون و تادئوس دریجا، ایده استفاده از لایتنینگ را مطرح کردند. این ایده از همان ابتدا بینقص بهنظر میرسید و کمپانیهای مختلف به این نتیجه رسیدند که قابل پیادهسازی است. بنابراین شرکت بلاک استریم در سال 2018 شبکه آزمایشی لایتنینگ را روی بیت کوین راهاندازی کرد. پس از آن، کمپانیهای دیگر نیز برای گسترش این شبکه با بلاک استریم همکاری کردند و در حال حاضر، ظرفیت آن به حدی رسیده که میتوانیم آن را بهترین راهکار برای مقابله با مشکل مقیاسپذیری بلاک چین بنامیم. در ادامه درباره مفهوم «مقیاسپذیری» هم توضیحات بیشتری ارائه میکنیم.
همانطور که توسط ساتوشی ناکاموتو افسانهای بیان شده است، شبکه لایتنینگ از مفهوم کانالهای پرداخت استفاده میکند. این پروتکل ایجاد یک کانال پرداخت همتا به همتا را بین دو طرف امکانپذیر میسازد. کانال پس از ایجاد، به طرفین معامله اجازه میدهد تا تعداد نامحدودی از تراکنشها را ارسال کنند که تقریباً فوری و ارزان هستند. لایتنینگ به عنوان دفتر کوچک خود برای کاربران عمل میکند تا بدون تأثیر بر شبکه بیت کوین، برای کالاها و خدمات کوچکتر مانند یک فنجان قهوه، استفاده شود.
برای ایجاد یک کانال پرداخت، پرداخت کننده باید مقدار مشخصی بیت کوین را روی شبکه قفل کند. هنگامی که بیت کوین قفل شد، گیرنده میتواند مقادیری از آن را به دلخواه خود فاکتور کند. اگر مشتری بخواهد کانال را باز نگه دارد، میتواند بسته به انتخاب خود، بیت کوین را به طور مداوم اضافه کند.
با استفاده از کانال شبکه لایتنینگ، هر دو طرف میتوانند با یکدیگر معامله کنند. وقتی لایتنینگ با تراکنشهای معمولی در بلاک چین بیتکوین مقایسه میشود، برخی از تراکنشها به گونهای متفاوت مدیریت میشوند. به عنوان مثال، زمانی که دو طرف یک کانال را باز و بسته میکنند، تنها در بلاک چین اصلی بهروزرسانی میشوند.
دو طرف میتوانند بدون اطلاعرسانی به بلاک چین، به طور نامحدود وجوه را به یکدیگر منتقل کنند. از آنجایی که همه تراکنشهای پروتکل لایه-2 نیازی به تأیید همه گرهها ندارند، به طور قابلتوجهی باعث افزایش سرعت تراکنشها میشود.
بد نیست بدانید: ارز دیجیتال چیا چیست؟ چطور رمز ارز Chia را استخراج کنیم؟ |
با توجه به این موضوع، طبیعی است که هر چه تعداد کاربران یک بلاک چین بیشتر شود، سرعت تایید تراکنشهای آن پایینتر میآید. درست در همین نقطه است که Lightning Network به عنوان یک راهحل کارآمد وارد میدان میشود و مشکل را تا حد زیادی برطرف میکند.
دو نفر را در نظر بگیرید که درون بلاک چین، بهطور دائم با یکدیگر تراکنش دارند و بین خودشان بیت کوین رد و بدل میکنند. با استفاده از Lightning Network لازم نیست که تمام تراکنشهای آنان بهطور جداگانه در بلاک ثبت شوند. در واقع یک کانال پرداخت یا Payment Channel بین این دو نفر ایجاد شده و در بلاک چین هم ثبت میشود. سپس تمام تراکنشهای بین آنها از طریق همین کانال صورت میگیرد. از نظر تعداد تراکنشهای داخل کانال پرداخت، هیچ محدودیتی وجود ندارد و این کانال میتواند تا مدتها باز بماند. در نهایت وقتی دو طرف تصمیم میگیرند که کانال را ببندند، وضعیت نهایی تراکنشهای آنها در بلاک چین به ثبت میرسد.
همانطور که متوجه شدید، با استفاده از شبکه لایتنینگ، لازم نیست تمام تراکنشهای شما در بلاک چین ثبت و تایید شوند. بنابراین نیازی به پرداخت هزینه کارمزد و صبر کردن برای مدت طولانی هم وجود نخواهد داشت. در واقع لایتنینگ بر مبنای همین کانالهای پرداخت کار میکند. کاربران میتوانند شبکهای بزرگ ایجاد کنند که شامل چندین کانال پرداخت باشد و از این طریق، وابستگی به بلاک چین کمتر شده و در نتیجه در وقت و هزینه صرفهجویی میشود.
در اینجا لازم است کمی بیشتر درباره Payment Channel و روش کار آن نیز توضیح بدهیم. برای اینکه دو نفر بتوانند بین خودشان یک کانال پرداخت ایجاد کنند، باید مقداری پول را در جایی شبیه صندوق، در شبکه بلاک چین ذخیره کنند. برای این منظور، یک تراکنش اولیه در بلاک چین ثبت میشود و صندوق مشترک بین دو نفر شکل میگیرد. پولی که داخل این صندوق است، صرفا برای تراکنشهایی بین همین دو نفر مورد استفاده قرار میگیرد و هیچکس نمیتواند بدون موافقت دیگری، به این پول دسترسی داشته باشد.
فرض کنید دو نفر به نامهای A و B یک صندوق مشترک در بلاک چین ایجاد میکنند و هر کدام 5 بیت کوین درون آن قرار میدهند. اولین تراکنش بین آنها به این شکل است که فرد A مقدار 2 بیت کوین به فرد B میدهد. روز بعد فرد B مقدار 1 بیت کوین به فرد A میدهد. هنوز هیچ کدام از این دو تراکنش در بلاک چین ثبت نشدهاند، اما با توجه به آنچه که در کانال پرداخت بین دو نفر به ثبت رسیده، فرد A اکنون صاحب 4 بیت کوین و فرد B صاحب 6 بیت کوین شده است. اگر این دو نفر تصمیم بگیرند که کانال پرداختی را در همین لحظه ببندند، همین تعداد بیت کوین برای آنها در بلاک چین ثبت میشود. در غیر این صورت میتوانند به انجام تراکنشهای بیشتر در داخل کانال پرداخت خودشان ادامه بدهند.
چنین شبکهای میتواند بسیار بزرگتر و پیچیدهتر هم باشد. برای توضیح این موضوع اجازه بدهید یک فرد دیگر به اسم C را به دو نفر قبلی اضافه کنیم. حالا A و B بین خودشان یک کانال پرداخت دارند و یک کانال هم بین B و C ایجاد شده است. اما بین A و C کانال پرداختی وجود ندارد. در این شرایط فرد A میتواند از B بخواهد که مقدار مشخصی بیت کوین برای C بفرستد. سپس A دقیقا به همان مقدار بیت کوین به B بدهکار میشود. این شبکه همینطور میتواند بزرگ و بزرگتر شود و تراکنشهای بین چندین کاربر را مدیریت نماید. نکته مهم آن است که تمام این تراکنشها با سرعت فوقالعاده بالایی انجام میشوند و نیازی هم به تایید در شبکه بلاک چین ندارند.
بد نیست بدانید: بهترین صرافی های جایگزین بایننس برای ایرانی ها 2024 : مقایسه مزایا و معایب |
معمولا تراکنشهای عادی قابل شناسایی هستند. یعنی میتوان آنها را از یک کیف پول به کیف پول دیگر ردیابی کرد. اما در شبکه لایتنینگ چنین چیزی ممکن نیست، چون تراکنش در خارج از بلاک چین اصلی اتفاق میافتد و به همین دلیل تقریبا غیرقابل ردگیری است.
از سوی دیگر امکان کلاهبرداری در لایتنینگ به حداقل رسیده است. فرض کنید دو نفر یک کانال پرداخت بین خودشان ایجاد کردهاند و به انجام تراکنش میپردازند. اگر پس از مدتی، یکی از این دو نفر بخواهد توافق اولیه را نادیده بگیرد و سهم خودش را خارج کند، کل بیت کوینهای موجود در صندوق، به حساب طرف مقابل واریز میشوند. مثلا فرد A و B هر کدام 5 بیت کوین برای ایجاد کانال پرداخت اختصاص دادهاند. پس از انجام چند تراکنش، فرد A مقدار 3 بیت کوین و فرد B مقدار 6 بیت کوین در اختیار دارد. حالا اگر فرد A بخواهد قوانین را نادیده بگیرد و تعداد بیت کوینهای اولیه خودش (یعنی 5 بیت کوین) را بردارد، تمام بیت کوینها (یعنی هر 10 بیت کوین) به حساب فرد B واریز میشوند. این جریمه سنگین در نظر گرفته شده تا افراد به فکر کلاهبرداری و تقلب کردن نباشند.
موردی که قبل از هر چیز باید بدانید آن است که جهت انجام تراکنش در شبکه لایتنینگ، به Invoice یا همان صورتحساب نیاز دارید و خبری از آدرس کیف پول در این شبکه نیست. اما برای اتصال به لایتنینگ دو روش وجود دارد: راهاندازی نود لایتنینگ و نصب کیف پولهای لایتنینگ. در ادامه این دو روش را معرفی میکنیم:
برای اینکه بتوانید نود یا همان گره لایتنینگ را راهاندازی کنید، ابتدا باید فول نود بیت کوین باشید. از آنجا که راهاندازی فول نود کار بسیار دشواری است، توصیه میشود که روش بعدی یعنی راهاندازی کیف پول لایتنینگ را امتحان کنید.
والتهای لایتنینگ در حال حاضر مرحله آزمایشی را پشت سر میگذارند. این کیف پولها کارمزد پایینی دارند، اما سرعت آنها در انجام تراکنشها بسیار بالاست. در ادامه چند مورد از بهترین کیف پولهای لایتنینگ را معرفی خواهیم کرد.
همانطور که گفتیم، راهاندازی نود لایتنینگ نیازمند فول نود شدن است. دلیل این موضوع هم آن است که لایتنینگ یک راهحل لایه دومی بر پایه بلاک چین بیت کوین به حساب میآید. در حال حاضر روشهای مختلفی برای این کار وجود دارند که ما در این مقاله قصد نداریم به توضیح آنها بپردازیم. پیشنهاد میکنیم که برای استفاده از لایتنینگ، روش سادهتر یعنی دانلود کیف پولهای لایتنینگ را امتحان کنید. در ادامه با تعدادی از بهترین کیف پولها برای این کار آشنا میشویم.
گفتیم که توسعه کیف پولهای لایتنینگ هنوز در مراحل اولیه و آزمایشی به سر میبرد. اما همین حالا هم والتهای خوبی برای این شبکه وجود دارند که به دلیل سرعت بالا و کارمزدهای بسیار پایین، مورد توجه کاربران قرا گرفتهاند. دو مورد از این والتها در زیر معرفی شدهاند:
این کیف پول ابتدا فقط برای گوشیهای آیفون عرضه شده بود، اما حالا علاوه بر نسخه iOS، میتوانید نسخه اندرویدی آن را هم دانلود کنید. روش کار این والت بهصورت حضانتی یا Custodial است؛ بدین معنی که کمپانی Blue Wallet مسئولیت نگهداری از بیت کوینهای داخل والت را بر عهده دارد.
برای دانلود اپلیکیشن Blue Wallet ابتدا باید وارد وبسایت bluewallet.io شوید. در همان صفحه اصلی سایت و در قسمت بالا، دکمههای دانلود برای اندروید و iOS قابل مشاهده هستند.
اکثر کیف پولهای موجود برای لایتنینگ، بهصورت حضانتی کار میکنند، اما Phoenix روش کار غیرحضانتی دارد. این والت که بهوسیله کمپانی ACINQ توسعه پیدا کرده، رابط کاربری ساده و جذابی دارد و برای گوشیهای آیفون و اندرویدی قابل دانلود است.
برای دانلود کیف پول فینکس، باید وارد وبسایت رسمی کمپانی ACINQ به آدرس phoenix.acinq.co شوید. باز هم در بالای صفحه، دکمههای مخصوص دانلود از گوگل پلی (برای اندروید) و اپ استور (برای iOS) به راحتی قابل مشاهده هستند.
بد نیست بدانید: معرفی ارز دیجیتال نئو (NEO)؛ روش خرید، کیف پولها و … |
شبکه Lightning مزایای زیادی دارد که در مقاله نیز به آنها اشاره کردیم. البته باید توجه داشت که این شبکه هنوز در حال توسعه است و به تدریج کاملتر هم میشود. در ادامه به مهمترین مزایای شبکه لایتنینگ اشاره میکنیم:
آمار استفاده از لایتنینگ، نشاندهنده رشد در شبکه است، اما این آمار در مقایسه با آمارهای حتی جدیدترین زنجیرههای لایه 2 در اتریوم، نسبتاً متوسط است. با این حال، آزمایشگاه لایتنینگ به طور پیوسته در حال توسعه اکوسیستم خود برای آینده است.
در نتیجه، پذیرش شبکه لایتنینگ در حال افزایش بوده است. با توجه به 1ml.com، یک برنامه تحلیلی در شبکه لایتنینگ، بیش از 5400 بیت کوین به ارزش 145 میلیون دلار در شبکه لایتنینگ قفل شده است. نزدیک به 16400 گره و 75700 کانال در حال استفاده است و با این حال، هزینه تراکنش متوسط 0.0016 ساتوشی (0.000000443 دلار) است که آن را برای تراکنشهای کوچک بسیار مناسب میکند.
برخلاف روزهای ابتدایی شبکه لایتنینگ، تعداد انگشتشماری کیف پول وجود دارد که از آن پشتیبانی میکنند و همچنین موبایلپسند هستند. Breez، Wallet of Satoshi و Eclair کیفهایی هستند که هم کاربران اندروید و هم iOS میتوانند از آنها برای تراکنش در شبکه لایتنینگ بهره ببرند.
همانطور که قبلاً ذکر شد، آزمایشگاه لایتنینگ ابزار مورد نیاز برای اکوسیستم توسعهدهنده و کاربر در شبکه را گسترش داده است. در نتیجه، برنامههای کاربردی در سراسر DeFi، ارائهدهندگان نقدینگی، توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) و بازیهایی مشابه برنامههای بلاک چین اتریوم در شبکه لایتنینگ نیز وجود دارد.
صرافیهای ارزهای دیجیتال نیز شروع به پشتیبانی از این پروتکل کردهاند و شبکه لایتنینگ را تا حد امکان به بسیاری از معاملهگران میرسانند. صرافیهایی که شبکه لایتنینگ را ادغام میکنند به معاملهگران اجازه میدهند مقادیر کمتری بیت کوین را به صورت ارزان و فوری برداشت کنند.
مباشران شبکه که برج مراقبت نامیده میشوند، از کاربران در برابر کلاهبرداری محافظت میکنند. کلاهبرداریهای تراکنش آفلاین در کانالهای پرداخت زمانی اتفاق میافتد که گرهها آفلاین میشوند. اگر طرف مقابل سعی کند کانال پرداخت را ببندد تا وجوه را بگیرد، برج مراقبت آن را شناسایی میکند، وجوه گره آفلاین را مسدود و طرف مخرب را جریمه میکند.
در چالشهایی که شبکه لایتنینگ با آن مواجه است، هیچ کمبودی وجود ندارد. با این حال، اکوسیستم به آرامی شروع به ساخته شدن برای استحکام، مقیاسپذیری و تجربههای بالقوه شهودی کاربر برای آینده میکند.
اما شبکه Lightning کاملا بیعیب هم نیست و هنوز محدودیتهایی دارد که باید برطرف شوند. در ادامه به چند مورد از همین محدودیتها اشاره میکنیم:
در بالا به تعدادی از کیف پولهای لایتنینگ اشاره کردیم. در ادامه هم سه مورد از بهترین والتها برای این شبکه را معرفی میکنیم:
یکی از کیف پولهای محبوب لایتنینگ که برای کامپیوترهای شخصی نیز در دسترس است LND نام دارد. کاربران میتوانند از این والت روی سیستمعاملهای ویندوز، مک و لینوکس استفاده کنند. برای دانلود والت LND باید به سایت گیتهاب مراجعه کنید.
یکی از معروفترین والتهای لایتنینگ که میتوانید از آن روی گوشی هوشمند خود استفاده کنید Eclair نام دارد. این والت به شما کمک میکند تا نظارت کاملی روی بیت کوینهای خود داشته باشید و به تبادل بیت کوین درون شبکه لایتنینگ بپردازید.
کیف پول Blue Wallet به دلیل رابط کاربری خوبی که دارد، به سرعت محبوب شده است. این والت هم برای گوشیهای هوشمند عرضه شده و همانطور که قبلا هم گفتیم، کارکرد آن بهصورت حضانتی است؛ یعنی کمپانی Blue Wallet کنترل کامل روی سرمایه و بیت کوینها خواهد داشت.
شبکه سازی در واقع یکی از پایهایترین مفاهیم در حوزه بلاک چین است. منظور از شبکه، مسیر و روشی است که ارزهای دیجیتال از طریق آن انتقال داده میشوند. رمز ارزها از طریق شبکههای مختلفی قابل انتقال هستند. البته برخی از آنها نیز فقط از یک شبکه اختصاصی استفاده میکنند. Lightning هم یک شبکه برای انتقال ارزهای دیجیتال است که ویژگیهای خاص خودش را دارد. در ادامه درباره انواع شبکههای انتقال رمز ارز بیشتر صحبت میکنیم.
شبکههای انتقال ارز دیجیتال دارای انواع مختلفی هستند که اگر بخواهیم بهطور کامل درباره آنها توضیح بدهیم، لازم است یک مقاله جداگانه بنویسیم. اما در زیر، انواع شبکههای انتقال را فقط نام میبریم و یک توضیح مختصر درباره آنها ارائه میدهیم:
بد نیست بدانید: معرفی بهترین کیف پول های دوج کوین 2024 |
در این مقاله با شبکه Lightning بهطور کامل آشنا شدیم و ویژگیهای مختلف آن را شناختیم. در ادامه به دو سوال رایج درباره همین شبکه پاسخ میدهیم. البته پاسخ مفصلتر همین سوالها را میتوانید در بخشهای قبلی مقاله بخوانید.
شبکه Lightning یکی از راهحلهای اصلی برای بهبود مقیاس پذیری در بلاک چینهایی مانند بیت کوین است که امکان تراکنشهای سریع و با هزینه کمتر را فراهم میکند.
شبکه لایتنینگ مزایای زیادی دارد که اگر بخواهیم به دو مورد از مهمترینشان اشاره کنیم، باید سرعت بالای تراکنشها و کارمزد بسیار پایین را نام ببریم.
با استفاده از شبکه لایتنینگ نیازی به ثبت همه تراکنشها روی بلاک چین نیست. به همین دلیل سرعت تایید تراکنشهای به میزان چشمگیری افزایش میابد و هزینه بسیار کمتری صرف میشود. تصور کنید که بتوان میلیونها تراکنش را طی چند ثانیه و آن هم بدون پرداخت کارمزد انجام داد. در واقع Lightning Network کمک میکند تا ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین وارد زندگی عادی مردم شوند و در تبادلات مالی روزانه، مانند سایر روشهای پرداخت مورد استفاده قرار بگیرند.
پست خوبی برای شبکه لایتنینگ رفتین. ممنون