عرضه اولیه سهام (IPO) چیست و چگونه انجام می شود؟

زمان مطالعه: 7 دقیقه

در سال‌های اخیر بحث ورود به بورس و سرمایه‌گذاری در آن بین عموم افراد جامعه گسترش پیدا کرده است. به همین دلیل، احتمالا بعضی از اصطلاحات عمومی بازارهای سرمایه از جمله «عرضه اولیه سهام» برای شما آشنا باشد. عرضه اولیه سهام، فرآیندی است که طی آن، بخشی از سهام یک شرکت خصوصی به عموم مردم واگذار می‌شود. امروزه، با رواج بیشتر رمزارزها، عرضه اولیه سهام هم طرف‌داران زیادی پیدا کرده است. در ادامه این مقاله، با نحوه عملکرد و فرآیند عرضه اولیه سهام، آشنا شده و به مرور مزایا و معایب آن می‌پردازیم. همچنین شیوه سرمایه‌گذاری در یک عرضه اولیه و ملاحظات آن را بررسی می‌کنیم.

اگر قصد خرید عرضه اولیه سهام (IPO) را دارید، بهتر است ابتدا با نحوه عملکرد و خصوصیات آن آشنا شوید و با دید بازتری، پا در این مسیر بگذارید. این مقاله از آکادمی رمزارز، سعی دارد امکان این آشنایی را برای شما فراهم کند. با ما همراه باشید.

 

عرضه اولیه سهام (IPO) چیست؟

به فرآیند ارائه سهام یک شرکت خصوصی به مردم با انتشار سهام جدید، عرضه اولیه سهام گفته می‌شود. در حقیقت، عرضه اولیه سهام زمانی است که یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام خود را به مردم عرضه می‌کند. شرکت‌ها با انتشار عمومی سهام، امکان جذب سرمایه موردنیاز خود را از طریق سرمایه‌گذاران عمومی پیدا می‌کنند. شرکت‌های نوپا (استارتاپ)، شرکت‌های در حال رشد یا کارآفرینانی که نیاز به بودجه دارند، معمولا مسیر IPO را برای جمع‌آوری سرمایه جهت پیشرفت‌های بعدی انتخاب می‌کنند.

تغییر نوع یک شرکت، از خصوصی به دولتی، می‌تواند زمان مهمی برای سرمایه‌گذاران خصوصی، جهت دستیابی کامل به سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود باشد. شرکت‌ها باید مطابق الزامات صرافی‌ها و کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC)، شرایط لازم را برای برگزاری عرضه اولیه داشته باشند. قبل از ایجاد IPO، کمیته‌ای از کارشناسان امور مالی و نظارتی باید تشکیل شود تا تمام فرآیندهای لازم را بررسی کند. شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه سهام، دوباره در آینده می‌توانند با عرضه مجدد سهام، سرمایه بیشتری جمع‌آوری کنند. شرکتی که دارای سهام عمومی باشد، مزایای خاص خودش را دارد. به‌طور مثال، می‌تواند برای ایجاد انگیزه بیشتر در کارمندان، به آن‌ها سهام واگذار کند. همچنین، در برخی از مواقع، ایجاد IPO می‌تواند اعتبار و شهرت شرکت را افزایش دهد. عرضه اولیه سهام ارز دیجیتال هم دقیقا چنین مفهومی دارد و برای جذب سرمایه به‌منظور انتشار یک ارز جدید استفاده می‌شود.

 

تفاوت IPO و ICO چیست؟

عرضه اولیه سهام (IPO) و عرضه اولیه سکه (ICO) اغلب به‌عنوان دو اصطلاح مشابه و همانند استفاده می‌شوند؛ اما در حقیقت بسیار متفاوت هستند. IPO به‌طور معمول توسط کسب‌وکارهای استقراریافته که بخشی از مالکیت سهام شرکت خود را به‌عنوان راهی برای جمع‌آوری سرمایه موردنیاز می‌فروشند، مورداستفاده قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، ICO عمدتا به‌عنوان مکانیزم جمع‌آوری کمک مالی به کار می‌رود که شرکت‌ها را قادر می‌سازد در مراحل اولیه، برای پروژه خود سرمایه جمع کنند (سرمایه‌گذاران هیچ مالکیتی در شرکت پیدا نمی‌کنند).

همچنین، IPOها توسط مقامات دولتی، مقررات‌گذاری می‌شوند و به‌طور کلی، در محیط‌های متمرکز به‌خوبی کار می‌کنند. در مقابل، برای ICOها کمبود مقررات وجود دارد و ریسک‌های بالاتری را ایجاد می‌کند. به‌طوری که در گزارش سایت icoholder آمده است که تقریبا 80 درصد پروژه‌های ICO با هدف کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران انجام شده‌اند.

 

عرضه اولیه سهام چگونه انجام میشود؟

شرکت‌ها قبل از عرضه اولیه سهام، خصوصی محسوب می‌شوند. یک شرکت خصوصی، در ابتدا، کسب‌وکار خود را با تعداد نسبتا کمی از سهام‌داران شامل سرمایه‌گذاران اولیه مانند بنیان‌گذاران، خانواده و دوستان، به‌همراه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای مانند سرمایه‌گذاران خطرپذیر (Venture Capital) یا سرمایه‌گذاران فرشته (Angel Investor) رشد می‌دهد. هنگامی که یک شرکت در فرآیند رشد خود به مرحله‌ای برسد که خود را آماده پذیرش سخت‌گیری‌های قانونی و مسئولیت‌های مربوط به سهام‌داران عمومی بداند، شروع به اعلام علاقه خود به عمومی شدن می‌کند. به‌طور معمول، این مرحله از رشد زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت به ارزیابی خصوصی نزدیک به ۱ میلیارد دلار (در مقیاس جهانی) رسیده باشد. با این حال، شرکت‌های خصوصی با ارزیابی‌های مختلف که دارای اصول بنیادی قوی و پتانسیل سودآوری اثبات شده هستند، بسته به میزان رقابت در بازار و توانایی آن‌ها در تأمین لیست نیازمندی‌ها، واجد شرایط IPO می‌شوند.

عرضه اولیه سهام، یک گام بزرگ برای یک شرکت است. زیرا امکان جمع‌آوری پول زیادی را برای شرکت فراهم می‌کند. این‌کار توانایی بیشتری به شرکت‌ها برای رشد و گسترش می‌دهد. افزایش شفافیت و اعتبار، به شرکت‌ها در دستیابی به این امر کمک می‌کند. سهام عرضه اولیه یک شرکت، از طریق تامین هزینه پذیره‌نویسی، قیمت‌گذاری می‌شود. زمانی که یک شرکت سهامی عام می‌شود، مالکیت سهام خصوصی سابق، به مالکیت عمومی تبدیل می‌شود و سهام سهام‌داران خصوصی موجود، به ارزش معاملات عمومی می‌رسد. سهامداران خصوصی می‌توانند سهام خود را در بازار عمومی حفظ کنند یا هر مقدار از آن را برای کسب سود، به فروش برسانند.

 

پذیره‌نویسان و روند عرضه اولیه سهام

یک IPO به‌طور کلی از دو بخش تشکیل شده است. گام اول، مرحله پیش از بازاریابی پیشنهاد است، در حالی که مرحله دوم، خود عرضه اولیه سهام است. زمانی که یک شرکت به عرضه اولیه سهام علاقه‌مند است، با درخواست خصوصی پیشنهادات به پذیره‌نویسان، آن‌را اعلام می‌کند یا از طریق ایجاد بیانیه عمومی اقدام می‌کند.

پذیره‌نویسان توسط شرکت انتخاب می‌شوند و فرآیند IPO را رهبری می‌کنند. یک شرکت ممکن است یک یا چند پذیره‌نویس را برای مدیریت بخش‌های مختلف فرآیند IPO انتخاب کند. پذیره‌نویسان در تمام جنبه‌های روند عرضه اولیه سهام شامل تهیه اسناد، تشکیل پرونده، بازاریابی و انتشار، نقش دارند.

مراحل عرضه اولیه سهام شامل موارد زیر است:

1. پذیره‌نویسان، پیشنهادات و ارزیابی‌های خود را در مورد خدمات، بهترین نوع ضمانت برای انتشار، پیشنهاد قیمت، مقدار سهام و بازه زمانی تخمینی برای عرضه در بازار ارائه می‌دهند.
2. شرکت، پذیره‌نویسان موردنظر خود را انتخاب کرده و به‌طور رسمی از طریق قرارداد پذیره‌نویسی با شرایط آن موافقت می‌کند.
3. تیم IPO متشکل از پذیره‌نویسان، وکلا، حسابدارن رسمی (CPA) و کارشناسان کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) به وجود می‌آید.
4. اطلاعات مربوط به شرکت برای تهیه مستندات موردنیاز IPO جمع‌آوری می‌شود. معمولا این اطلاعات تا قبل از IPO، موردبازبینی و تغییر قرار خواهد گرفت.
5. موارد بازاریابی برای تخمین تقاضا و تعیین قیمت پیشنهادی نهایی، توسط پذیره‌نویسان و مدیران انجام می‌شود.
6. هیئت‌مدیره تشکیل می‌شود.
7. از فرآیندهای گزارش اطلاعات مالی و حسابداری در هر سه ماه (فصلی)، اطمینان حاصل می‌شود.
8. شرکت سهام خود را در تاریخ مشخص IPO، منتشر می‌کند. سرمایه حاصل از انتشار اولیه به سهام‌داران، به‌شکل پول نقد دریافت شده و به‌عنوان حقوق صاحبان سهام، در ترازنامه ثبت می‌شود.
9. پس از انجام IPO، امکان وضع بعضی از مقررات وجود دارد. ممکن است پذیره‌نویسان، برای خرید مقدار اضافی سهام بعد از روز عرضه اولیه، بازه زمانی مشخصی داشته باشند.

 

مزایای مالی شرکت ها از عرضه اولیه سهام چیست؟

هدف اصلی از IPO، جمع‌آوری سرمایه برای یک کسب‌وکار است. علاوه بر این مورد، عرضه اولیه سهام مزایای دیگری هم دارد که در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• شرکت برای افزایش سرمایه، به کل سرمایه‌گذاران عمومی دسترسی دارد.
• معاملات را تسهیل می‌کند (تبدیل سهام). همچنین در صورت داشتن سهام لیست‌شده عمومی، تعیین ارزش نهایی کسب‌شده، آسان‌تر است.
• افزایش شفافیت مالی، که در نتیجه گزارش سه ماهه حاصل می‌شود، معمولا می‌تواند به یک شرکت کمک کند شرایط مطلوب‌تری برای گرفتن وام اعتباری، نسبت به یک شرکت خصوصی داشته باشد.
• یک شرکت سهامی عام می‌تواند سرمایه موردنیاز را در آینده از طریق پیشنهادات ثانویه جمع‌آوری کند. زیرا از قبل، از طریق IPO به بازارهای عمومی دسترسی دارد.
• این‌کار توجه به شرکت، نگاه عمومی و اعتبار شرکت را افزایش می‌دهد که می‌تواند به میزان فروش و سود شرکت کمک کند.

 

معایب و چالش های عرضه اولیه سهام چیست؟

شرکت‌ها ممکن است بر اثر عمومی شدن، با چالش‌های مختلفی مواجه شوند و به‌طور بالقوه استراتژی‌های دیگری را انتخاب کنند. برخی از معایب عمده شامل موارد زیر است:

• IPO گران است و هزینه‌های نگهداری یک شرکت عمومی، استمرار دارد و معمولا مستقل از سایر هزینه‌های کسب‌وکار است.
• شرکت ملزم به افشای اطلاعات مالی، حسابداری، مالیاتی و سایر اطلاعات تجاری می‌شود. در طی این افشای اطلاعات، ممکن است مجبور باشد اسرار و روش‌های تجاری را که می‌تواند به رقبا کمک کند، به‌صورت عمومی فاش کند.
• هزینه‌های حقوقی، حسابداری و بازاریابی قابل‌توجهی وجود دارد که بسیاری از آن‌ها تداوم دارند.
• زمان، تلاش و توجه از سمت مدیریت برای گزارش‌دهی افزایش می‌یابد.
• به دلیل سهامداران جدیدی که حق رأی به‌دست می‌آورند و می‌توانند از طریق هیئت‌مدیره روی تصمیمات شرکت تاثیر بگذارند، مشکلات نمایندگی و کنترل شرکت بیشتر می‌شود.
• ریسک دعواهای حقوقی یا نظارتی افزایش می‌یابد.

 

ملاحظات مربوط به عرضه اولیه سهام چیست؟

اکثریت IPOها به‌دلیل کسب سود در معاملات کوتاه‌مدت، بین مردم شناخته می‌شوند. چند ملاحظه اساسی برای عملکرد IPO وجود دارد که به چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم:

• دوره قفل کردن (Lock-Up): نمودارهای بسیاری از IPOها نشان می‌دهد که پس از گذشتن چند ماه، سهام روند نزولی شدیدی را تجربه می‌کند. دلیل این اتفاق، تمام شدن دوره قفل است. توافق‌نامه قفل، قرارداد الزام‌آور قانونی بین پذیره‌نویسان و افراد داخلی شرکت است که فروش هر مقدار سهام را برای مدت زمان مشخصی، ممنوع می‌کند. مشکل اینجاست که با پایان یافتن این دوره زمانی تمام افراد، مجاز به فروش سهام خود هستند. در نتیجه، بسیاری از افراد برای دستیابی به سود خود، اقدام به فروش کرده و باعث روند شدید کاهشی ارزش سهام می‌شوند.
• دوره‌های انتظار (Waiting Periods): برخی از بانک‌های سرمایه‌گذاری، دوره‌های انتظار را در شرایط عرضه خود قرار می‌دهند. با این کار برخی سهام‌ها برای خرید، بعد از مدت زمان مشخصی، کنار گذاشته می‌شوند.
• ورق زدن (Flipping): این اصطلاح برای فروش مجدد سهام IPO در چند روز اول، برای کسب سود سریع، به کار می‌رود. وقتی سهام با تخفیف عرضه شود و در اولین روزهای معاملات افزایش یابد، این اتفاق معمول است.

 

کلام آخر

با مطالعه این مقاله، اکنون با مفهوم IPO یا عرضه اولیه سهام آشنا هستیم. می‌دانیم که این اصطلاح به فرآیند عرضه سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به مردم اشاره دارد. همچنین مزایا و چالش‌های پیش‌روی شرکت‌ها در اثر عرضه اولیه سهام را می‌شناسیم. روند IPOها و ملاحظات مربوط به آن‌ها، مبحث دیگری بود که در این مطلب به آن پرداختیم. در حال حاضر که با مفاهیم و ویژگی‌های IPO آشنا شدیم، نظر شما درباره شرکت در عرضه اولیه سهام چیست؟ آیا تا به حال، در عرضه اولیه‌های بازار بورس شرکت کرده‌اید؟ آیا علاقه‌مند به مشارکت در عرضه‌ اولیه در بازارهای مالی دیگر هستید؟ دیدگاه‌های مفید خود را با ما و کاربران ارزشمند آکادمی رمز ارز، در میان بگذارید.